اگر اهل فیلم دیدن باشید، حتما کشتی‌های بزرگی را دیده‌اید که در فیلم‌های تاریخی به قصد تجارت به دل دریا می‌زنند. گاهی هم مورد حمله دزدان دریایی قرار می‌گیرند. خب باید بگوییم که به دنیای پست دریایی خوش آمدید. امروزه دیگر پست دریایی به یکی از شیوه‌های رایج ارسال مرسولات پستی تبدیل شده است.
البته هنوز هم این کشتی‌ها در معرض باد و طوفان و امواج دریا به همراه دزدان دریایی مدرن هستند، اما به شکلی دیگر متفاوت از آنچه در دنیای دریایی کارائیب دیده‌اید. این مطلب را بخوانید تا از چند و چون پست دریایی سر در بیاورید.
پست دریایی از کجا شروع به کار کرد؟
برای آگاهی از تاریخچه پست دریایی باید به هزاران سال قبل سفر کنیم. یکی از راه‌های معمول تجارت بعد از اختراع کشتی، دریا و اقیانوس بوده است. سومریان که به سند نزدیک بودند، کالاهایی مانند غذا را از این طریق حمل می‌کردند. چینی‌ها، رومیان و البته وایکینگ‌ها را حتما به خاطر دارید.
این کشتی‌ها بودند که توانستند کالاهای بومی یک منطقه را در مقیاس کلان به سایر نقاط جا به جا کنند. البته که از این اختراع مفید به جای حمل بار در دوران فتوحات اروپایی‌ها برای حمل برده به آمریکا نیز سوء استفاده‌های فراوان شد.
امروزه حجم عظیمی از کالاها در اقیانوس‌های آرام و اطلس و هند جا به جا می‌شوند. تجارت دریایی که به کمک پست دریایی انجام می‌شود اکنون بخش زیادی از تجارت را دربرگرفته است. کانتینرهای بزرگ در کشتی‌ها جای داده شده و در پایانه‌های اختصاصی بارگیری می‌شوند. سازمان بین‌المللی دریا واقع در لندن نیز این حمل و نقل را تحت مدیریت خود دارد.
هدف از مدیریت ناو دریایی، توسعه و حفظ چهارچوب قانونی حمل و نقل، ایمنی دریا، نگرانی‌های محیطی، مسائل قانونی، همکاری فنی و امنیت دریایی است. در ادامه با زیر و بم این فرآیندها آشنا می‌شویم.
پست دریایی چیست؟
روش‌های مختلفی از زمین تا هوا برای حمل بار وجود دارد. یکی از رایج‌ترین شیوه‌های حمل و نقل آب است. در این شیوه افراد یا کالاها با قایق، کشتی یا هر شناور دیگر از هر مسیر آبی عبور داده می‌شوند. پست دریایی که قدمتی طولانی دارد، روش حمل کالاها با آب است. معمولا کالاهایی که حجم و وزن زیادی داشته باشند، به این شیوه جا به جا می‌شوند.
در این روش حمل بار معمولا زمان برای مسافر اهمیت چندانی ندارد، چراکه حمل بار به این طریق زمان زیادی را صرف می‌کند. با همه این تفاسیر، پست دریایی یکی از شیوه‌های رایج در حمل بار است و درصد بالایی از تجارت جهان با این روش انجام می‌شود.
کشتی‌های باری مانند کشتی‌های تفریحی که ما برای گشت و گذار سوار می‌شویم نیستند. آن‌ها دارای تجهیزات خاصی هستند که مخصوص حمل کالاهای ویژه است. بنادری که در آن‌ها بارگیری انجام می‌شود هم معمولا با کنار ساحل ما فرق دارند. آن‌ها باید به نوعی تجهیز شده باشند که امکان تخلیه بار با سرعت و اطمینان بالا وجود داشته باشد.
حتی تخلیه بار نیز در پست دریایی مناسک خاص خودش را دارد. لازم است اطلاعات کشتی به دقت بررسی و ثبت شود تا کالاهای ممنوع یا خطرناک در آن وجود نداشته باشد.
پست دریایی چه فوایدی دارد؟
زمانی که حجم کالا زیاد بوده و سرعت رساندن آن چندان مد نظر نیست، پست دریایی ارزان‌ترین گزینه روی میز است. بسیاری از شرکت‌های بازرگانی تجارت خود را به این صورت انجام می‌دهند. برای همین اگر قصد فرستادن تی‌شرت به پسر عمویتان را دارید، لطفا از این روش استفاده نکنید!
پست دریایی معمولا برای تجارت و فعالیتهای اقتصادی کلان به کار می‌رود. حجم محموله‌ها معمولا در این روش به حدود 200 تا 500 هزار تن می‌رسد.
بیشتر بخوانید: بایدها و نبایدهای ارسال کالا به خارج از کشور |
پست دریایی یا اقیانوسی؟
درست است که کلیه عملیات پستی که بر روی آب‌ها انجام می‌شود را پست دریایی می‌نامند، اما هر پست آبی لزوما پست دریایی نیست! متخصصان این حوزه بین انواع حمل و نقل آبی تمایز قائل می‌شوند. مثلا حمل و نقل عمیق از دریا به حمل و نقل بین قاره‌ای گفته می‌شود که در آن کشتی‌های بزرگ با عبور از اقیانوس‌ها مسافت‌های طولانی را طی می‌کنند.
این در حالی است که حمل و نقل دریایی کوتاه که به آن حمل و نقل ساحلی هم گفته می‌شود، در مسافت‌های نسبتا کوتاه با کشتی‌های کوچک انجام می‌شود. معمولا حجم بار این کشتی‌ها هم کوچکتر است. در مدل سوم نیز حمل و نقل داخلی با کشتی‌های مخصوصی انجام می‌شود که برای جا به جایی در آبراه‌های داخلی همچون رودخانه‌ها، کانال‌ها و دریاچه‌ها طراحی شده‌اند.
روش‌های مختلف پست دریایی چه هستند؟
- حمل بار به شیوه کراس استافینگ (Cross Stuffing): در بنادر کوچک و در شرایط تحریم، معمولا کالاها به این شیوه جا به جا می‌شوند. ساده‌ترین مثال ایران است. شرایط تحریم ایران موجب شده تا بسیاری از کشتی‌ها امکان پهلو گرفتن در بنادر ایران را نداشته باشند. برای همین ناچارند بار را از یک کانتینر به کانتینر دیگری انتقال دهند. این نوع حمل بار شرایط قانونی خاص خودش را دارد.
- حمل بار به شیوه ترانسشیپ (Transshipment): در این شیوه نیز در صورتی که امکان بارگیری مستقیم کالا از بندر مبدا به بند مقصد ممکن نباشد، کالا با کشتی وارد یک بندر شده و از آنجا با کشتی دیگر به مقصد حرکت می‌کند.
- حمل بار به شیوه چارترینگ (Chartering): گاهی شرکت‌ها برای جا به جایی کالاهای بسیار زیاد یک کشتی کامل را اجاره کرده و با آن عملیات انتقال را انجام می‌دهند.
حمل بار در پست دریایی چگونه است؟
- کشتی‌های لاینر یا خطوط منظم: این کشتی‌ها با برنامه‌ریزی دقیقی که دارند، طبق خطوط دریایی تعیین شده مرسولات را جا به جا می‌کنند.
- کشتی‌های ترامپ یا خطوط نامنظم: این کشتی‌ها مطابق خواسته صاحبان شرکت محموله را حمل می‌کنند و خطوط دریایی مشخصی برای آن‌ها تعریف نشده است.
چه کشتی‌هایی عملیات حمل بار را انجام می‌دهند؟
نوع کشتی | نوع عملیات |
کشتی‌های حامل کالاهای عمومی یا جنرال کارگو | این کشتی‌ها برای حمل کالاهای مختلف قابل استفاده هستند و کالای داخل آن‌ها بسته‌بندی شده است. |
کشتی‌های فله‌بر مخصوص | این کشتی‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فقط یک یا دو نوع محموله را می‌توانند حمل کنند. مثلا کشتی‌هایی که تنها سنگ‌های معدنی را جا به جا می‌کنند. |
کشتی‌های O.B.O | این کشتی‌ها هیچوقت خالی نیستند! آن‌ها هم در مسیر رفت و هم برگشت چند محموله مختلف را حمل می‌کنند. |
کشتی‌های تانکر نفت | همانطور که از نامشان پیداست. این کشتی‌ها فقط برای حمل نفت و محموله‌های نفتی ساخته شده‌اند و با توجه به اهمیت محموله نسبت به دیگر کشتی‌ها سرعت بیشتری دارند. |
کشتی‌های RO-RO | در این کشتی‌ها بخاطر شیوه ساخت مخصوصی که دارند، امکان حمل مسافر و خودرو هم وجود دارد. |
کشتی‌های کانتینربر | این‌ها برای جا به جایی کانتینرها ساخته شده‌اند. اگر نمی‌دانید کانتینر چیست، باید بگوییم که کانتینر به محفظه‌های فولادی یا آلومینیومی گفته می‌شود که برای حمل و نقل محموله‌های مختلف استفاده می‌شود. |
کشتی‌های چند منظوره جدید | این کشتی‌ها با برخورداری از انبارهای بزرگ و مجهز می‌توانند از کالاهای عمومی تا خودرو و کانتینر را در خود جای دهند. |
حالا که با انواع پست دریایی آشنا شدیم، بد نیست بدانیم که همه این فرآیندها چگونه به‌روز و مدیریت می‌شوند.
مدیریت ناوگان حمل و نقل چیست ؟
عملیات ردیابی ناوگان که با یکسری نرم افزار مدیریت ناوگان انجام می‌شود را مدیریت ناوگان می‌نامند. مدیریت ناوگان این امکان را به شرکت‌ها می‌دهد تا با بهره‌گیری از مسیریابی بهینه، علاوه بر مدیریت رفتار راننده و رعایت قوانین حمل و نقل امکان ردیابی وسیله نقلیه را هم داشته باشند و در صورت سرقت اقدامات مقتضی را انجام دهند.
این کار به وسیله دستگاه‌های متصل به GPS، ماهواره، تلفن همراه یا تکنولوژی‌های مخصوصی که در کشتی نصب شده‌اند صورت می‌گیرد.
امروز از GPS برای همه کار استفاده می‌کنیم، از پیدا کردن محله‌ای در نیویورک تا پیدا کردن آدرس خانه خودمان. این فناوری در پست دریایی برای ردیابی کشتی‌ها هم استفاده می‌شود. GPSهایی که در کشتی‌ها استفاده می‌شوند البته چیزی فراتر از آنچه در تلفن‌های همراه ما وجود دارد هستند.
این GPSها با برخورداری از لایه‌های امنیتی ویژه، امکان مدیریت برق و مدیریت پروتکل ارتباطات را هم دارند. البته این سیستم تنها یکی از و البته ساده‌ترین روش مدیریت هوشمند ناوگان حمل و نقل است و دستگاه‌های ردیابی مدرن‌تر امکانات به روزتری نیز در اختیار کاربران این عرصه قرار می‌دهند.
بیشتر بخوانید: پاسخ به سوالات شما درباره ارسال مرسوله پستی |
3 کار اصلی که مدیریت ناوگان انجام می‌دهد چیست؟
- مدیریت هزینه‌ها: مدیریت هزینه‌ها از مدیریت سوخت گرفته تا ردیابی GPS کشتی (یا هر وسیله نقلیه دیگر) فرآیندی پیچیده است.
- مدیریت منابع انسانی: هرگونه آسیبی که کارکنان متحمل شوند، نیازمند بررسی دقیق است. همچنین مدیریت ناوگان باید هرگونه قانون شکنی توسط پرسنل را بررسی کرده و تحت نظارت داشته باشد.
- مدیریت اجناس و وسیله حمل و نقل: لازم است تا امانت‌های افراد همانطور که سالم تحویل گرفته شده است، سالم نیز به مقصد برسد. همچنین وسیله حمل بار نیز ممکن است دچار نواقصی شود که نیازمند مدیریت صحیح است.
مزایای استفاده از دستگاه‌های ردیابی ناوگان چیست؟
این دستگاهها علاوه بر ردیابی مسیر، داده‌های تخصصی و پیشرفته‌ای را هم در اختیار کاربرانشان قرار می‌دهند. از جمله این امکانات برای مثال آگاهی از میزان سوخت کشتی است.
برخی از این سیستم‌ها اطلاعات را در قالب ایمیل یا درون یک اپلیکیشن به مدیر منتقل می‌کنند، برای مثال در صورت ورود به منطقه‌ای ممنوعه مانیتور به مخاطب هشدار می‌دهد. ارائه گزارش‌های بارگیری و تقاضا و تجزیه تحلیل آن، یکی دیگر از کارکردهای این سیستم است.
سیستم ردیابی ناوگان می‌تواند گزارش سفر را در انتهای سفر در اختیار مدیر قرار دهد. این سیستم‌ها توانسته‌اند با جلب رضایت مشتری، حمل بار را نیز تسهیل کرده و کلیه فرآیند سفر را نیز مستندسازی کنند.
غول‌های تجارت دریایی در چه کشورهایی هستند؟
خط کشتیرانی مرسک در دانمارک یکی از بزرگترین کریرهای جهان است که با 580 کشتی و 88909 نفر نیروی انسانی قلب دریاها را به تسخیر خود درآورده است. شرکت کشتیرانی مدیترانه که دفتر مرکزی‌اش در ژنو سوئیس واقع شده است؛ دومین غول بزرگ دریاها است و در 150 کشور دنیا فعالیت می‌کند. کشورهای دیگری همچون فرانسه، تایوان، ژاپن، آلمان و کره جنوبی از دیگر بزرگان این عرصه هستند.
اگر می‌خواهید به خبرنامه رایگان پادروکلاب دسترسی داشته باشید، فرم زیر را پر کنید.
اما جالب است بدانید که پدیده دزدان دریایی هنوز یکی از چالش‌های بسیاری از این شرکت‌ها است. البته تصویر دزد دریایی یک چشم با پای چوبی را کنار بگذارید، امروزه دیگر دزدان دریایی به دنبال سکه‌های طلا نیستند.
نفت یکی از کالاهایی است که مد نظر این دزدان است. همچنین کشتی‌های باری از دیگر اهداف آن‌ها هستند. سواحل سومالی و کانال پاناما بین اقیانوس اطلس و آرام، از جمله مناطقی هستند که بیشتر در معرض دزدان دریایی قرار دارند.
علاقه‌مندان به فیلم و سینما حتما با فیلم سینمایی کاپیتان فیلیپس با بازی تام هنکس آشنا هستند، این فیلم که بر اساس واقعیت ساخته شده است، داستان ربوده شدن یک کشتی باری آمریکایی توسط دزدان دریایی سومالیایی را به تصویر می‌کشد.
جایگاه ایران در پست دریایی کجا است؟
شاید باورتان نشود، اما در ایران 90 درصد کالاها با حمل و نقل دریایی جابه‌جا می‌شوند. ایران 11 بندر بازرگانی دارد که 186 میلیون تن کالا ظرفیت دارند و به همین دلیل جز کشورهایی با ناوگان دریایی بالا است.
بیشترین جابه‌جایی نیز در بنادر جنوبی کشور بخاطر مجاورت با گلوگاه‌های مهم جهان صورت می‌گیرد. از جمله این بنادر، بندر عباس، بندر چابهار (که به کشورهای آسیای میانه راه دارد) و بندر امام خمینی هستند. بندر انزلی در شمال کشور نیز یکی از مهم‌ترین بنادر کشور است.
قوانین حمل و نقل دریایی ایران مطابق با کنوانسیون‌های بین‌المللی وضع شده است و این کشور نیز مطابق با قوانین بین‌المللی اقدام به حمل مرسوله‌های باری دریایی می‌کند. موقعیت جغرافیایی مناسب ایران امکان انجام کلیه روش‌های حمل بار دریایی که ذکر شد را فراهم کرده است.
بیشتر بخوانید: با آخرین فناوری های نوین پستی در دنیا آشنا شوید |
آینده پست دریایی چگونه خواهد بود؟
با گسترش فرایند دیجیتالی شدن و پیشرفت تکنولوژی‌های مدیریت ناوگان دریایی، پست دریایی هر روز پیشرفته‌تر شده و با هزینه کم سرعت بیشتری گرفته است. شرکت‌های بزرگ صنعتی دریایی توانسته‌اند از فرآیند دیجیتالیزه شدن و کنترل از راه دور تحولات چشمگیری در عرصه حمل و نقل دریایی ایجاد کنند.
مطابق با پیش‌بینی آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) تجارت دریایی تا سال 2050 نسبت به سال 2016 سه برابر خواهد شد.
پیشبینی‌ها حاکی از آنند که کشتی‌های خودران و ترمینال‌های دیجیتالی در آینده نزدیک پست دریایی را در دست بگیرند. با این تفاسیر احتمالا آینده خدمات پستی دریایی با سیستم‌های اتوماسیون، کاملا رباتیزه خواهد شد. شاید روزی مثل دزدان دریایی تک چشم و تک پا که به تاریخ پیوستند، ربات‌های دریایی نیز جای دزدان دریایی امروزی را بگیرند.