مشکلات لجستیک از جمله چالش‌های رایج در صنعت تجارت و فعالیت فروشگاههای آنلاین محسوب می‌شوند. لجستیک یک واژه یونانی است و به یک فرآیند کلی گفته می‌شود که نحوه مدیریت کسب منابع یا کالاهای مختلف و ذخیره و انتقال آن‌ها از مبدأ به مقصد نهایی را در برمی‌گیرد. این اصطلاح در گذشته برای پروژه‌های نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفت. زمانی که یک گروه نظامی برای مدیریت فعالیت‌های خود نیاز به تهیه، ذخیره و جابه‌جایی تجهیزات و تدارکات جنگ داشت.
اما امروزه از اصطلاح لجستیک بیش از هر جای دیگری در شرکت‌های تجاری و تولیدی استفاده می‌شود. لجستیک در حال حاضر به مدیریت و جابه‌جایی منابع و کالاها اشاره دارد. لجستیک یا تدارکات، مفهومی است که در این مطلب به بررسی آن می‌پردازیم. مهم‌تر از پرداختن به لجستیک، مشکلات مربوط به آن در داخل و خارج از مرزها است که موضوع مطلب امروز خواهد بود.
بررسی انواع لجستیک
قبل از اینکه به بررسی مشکلات لجستیک بپردازیم، بد نیست نگاهی به انواع لجستیک داشته باشیم. یک کسبوکار تجاری یا فروشگاه آنلاین برای کسب موفقیت نیاز به درک لجستیک و نحوه مدیریت آن دارد. به طور کلی هدف از مدیریت لجستیک این است که مقدار مناسبی از یک منبع یا تعداد مورد نیاز از یک کالا در زمان، شرایط و مکان مناسب به مشتری داخلی یا خارجی تحویل داده شود.
اجازه دهید با یک مثال این تعریف را برای شما روشن‌تر کنیم. یک پروژه گازرسانی عظیم را در نظر بگیرید. مدیریت تدارکات و نحوه انبارداری این پروژه که شامل مدیریت کامیون‌های حمل بار، مدیریت خط لوله، نحوه ذخیره‌سازی مواد و تجهیزات و نحوه توزیع مواد گازی است، دقیقاً همان مفهوم لجستیک خواهد بود. در ادامه به معرفی انواع لجستیک می‌پردازیم.
- لجستیک معکوس (Reverse Logistics)
- این نوع لجستیک به جریان معکوس تدارکات از مقصد به مبدأ با هدف تعویض، پس گرفتن کالا یا از بین بردن آن اشاره دارد.
- لجستیک سبز (Green Logistics)
- نوع سبز لجستیک به تمامی فرآیندهایی اشاره دارد که به نوعی با طبیعت و کاهش اثرات محیط زیستی همسو است.
- لجستیک اضطراری (Emergency Logistics)
- زمانی که یک حادثه یا تأخیر در فرآیند تولید رخ دهد با کمک لجستیک اضطراری سرعت انتقال منابع و کالاها افزایش پیدا می‌کند.
- لجستیک تولید (Production Logistics)
- لجستیک تولید یک استراتژی حرفه‌ای برای بهره‌وری بیشتر سیستم، به کمک تولید به‌موقع، به تعداد لازم و در کیفیت مناسب کالاهاست.
- لجستیک توزیع (Distribution Logistics)
- این نوع لجستیک به برنامه‌ای گفته می‌شود که از زمان تولید کالا تا ثبت سفارش و تحویل مشتری انجام می‌شود.
- لجستیک کسبوکار (Business Logistics)
- لجستیک کسبوکار به دریافت درست سفارش مشتری در فروشگاههای آنلاین و تحویل به موقع، باکیفیت و به تعداد مناسب سفارش اشاره دارد.
هدف مدیریت لجستیک این است که مقدار مناسبی از یک منبع یا تعداد مورد نیاز از یک کالا در زمان، شرایط و مکان مناسب به مشتری داخلی یا خارجی تحویل داده شود.
مشکلات لجستیک در ایران
از لحاظ لجستیکی کشور ما در موقعیت فوق‌العاده‌ای قرار دارد و به راحتی می‌تواند از مسیرهای مختلف برای حمل‌ونقل و انتقال کالاها استفاده کند. اما در مقابل عملکرد آن در حوزه لجستیک بسیار ضعیف است. بسیاری از کشورها بدون داشتن مزیت‌های لجستیکی ایران، تا چندین برابر کشورهای ما از حوزه حمل‌ونقل درآمدزایی می‌کنند. از جمله مشکلات لجستیک در ایران می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- مشکلات انطباق قوانین گمرک و ترانزیت با قوانین مبارزه با قاچاق
- بالا رفتن بیش از اندازه ریسک ترانزیت به دلیل وجود برخی مفاد قوانین مبارزه با قاچاق کالا
- دریافت مالیات بر درآمد شرکت‌های ترانزیتی بین‌المللی و مالیات بر ارزش افزوده قراردادهای بیمه ضمانتی این شرکت‌ها
- ضعف و مشکل در جذب کردن سرمایه‌گذاری برای توسعه و بهبود زیرساخت‌های ترانزیت داخلی
- عدم امکان اعتراض به رأی شعبه تعزیرات حکومتی در زمینه پرونده‌های مرتبط با قاچاق کالا
بیشتر بخوانید: دراپ شیپینگ
مشکلات لجستیک در جهان
مشکلات لجستیک فقط به کشور ما ختم نمی‌شوند. این مشکلات امروزه گریبان‌گیر بسیاری از کشورهای دنیاست. در سال‌های اخیر بیماری همه‌گیر کرونا و پس از آن جنگ روسیه و اوکراین مشکلات متعددی را در صنعت لجستیک جهانی ایجاد کرده است. با توجه به آنچه اکنون در حال رخ دادن است، تصور می‌شود فشار بر بازار حمل‌ونقل و تدارکات دنیا همچنان پایدار باشد. در ادامه به معرفی مشکلات لجستیک در دنیا می‌پردازیم که شناخت و غلبه بر آن‌ها می‌تواند تا حدودی زیادی منجر به توسعه و رونق کسب‌وکارها شود.
1. هزینه‌های مرتبط با حمل‌ونقل
شاید مهم‌ترین چالش از مشکلات لجستیک دنیا، هزینه حمل‌ونقل باشد. هزینه‌های حمل‌ونقل در اغلب موارد به‌قدری زیاد است که حتی به بیش از 50 درصد ارزش واقعی محصول مورد نظر هم می‌رسد. اما با وجود هزینه‌های هنگفت، هنوز هم تقاضا برای شرکت‌های حمل‌ونقل بالاست. برای رفع این مشکل معمولاً باید به دنبال شرکتی باشید که هزینه‌های کمتری برای حمل‌ونقل کالاهای شما دریافت می‌کند. گاهی مواقع کار با یک شرکت خاص هم ممکن است در هزینه‌های شما صرفه‌جویی کند.
2. برآورده کردن انتظارات مشتری برای دیده‌شدن
یکی دیگر از مشکلات لجستیک جهان، برآورده کردن تمامی نیازهای مشتری است. کافی است نگاهی به شرکت‌های حمل‌ونقل در دنیا مثل آمازون یا شرکت پست ایران بیندازیم تا متوجه شویم که این روزها فناوری تا چه اندازه انتظارات مردم را بالا برده است. تمامی مشتریان می‌خواهند بدانند که محصول سفارشی آن‌ها در هر لحظه کجاست و تا چه زمانی به دست آن‌ها می‌رسد. توجه به چنین مواردی در کنار سایر انتظارات مشتری باعث ایجاد یک دید مثبت تجاری می‌شود که می‌تواند زمینه را برای ایجاد یک استراتژی موفق فراهم کند.
برای حل این مورد از مشکلات لجستیک در دنیا باید بتوانید محموله‌های خود را ردیابی کنید و ارتباط خود را به صورت مداوم با حمل‌کنندگان کالا از جمله پیک‌ها یا رانندگان حفظ کنید. شما برای مدیریت هرچه بهتر ناوگان خود نیاز به سیستم‌های پیشرفته لجستیکی دارید.
3. کمبود راننده از مشکلات لجستیک در دنیا
یکی دیگر از مشکلات لجستیک که قرار است درباره آن صحبت کنیم، کمبود راننده است. علاوه بر اینکه به خودی خود کمبود راننده مشکلاتی را برای تدارکات شرکت‌ها ایجاد می‌کند، برخی از قوانین باعث می‌شود تا سازمان‌های مختلف برای استخدام کارکنان راننده خود مقررات سخت‌گیرانه‌تری را اعمال کنند. این روند باعث می‌شود تا فرایند استخدام پرهزینه و طولانی شود. چالشی که می‌تواند آفتی برای لجستیک جهانی محسوب شود.
برای حل این مشکل کار زیادی نمی‌توان انجام داد. اما آنچه که باید به آن دقت کنید، ایجاد شرایط استخدام بهینه برای رانندگان است. چیزی که بتواند آن‌ها را به ترغیب به فعالیت در این حوزه کند. برای این کار شاید حتی نیاز باشد امتیازاتی را به آن‌ها بدهید.
از جمله مشکلات لجستیک در دنیا می‌توانیم به هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، برآورده کردن انتظارات مشتری برای دیده‌شدن و کمبود راننده اشاره کنیم.
4. بهبود همکاری با شرکا
اگر می‌خواهید از شر مشکلات لجستیک جهان خلاص شوید، باید در قدم اول با تأمین‌کنندگان و شرکای تجاری خود مذاکره کنید. مذاکراتی که باعث می‌شوند تا توافقات ایجاد شده به نفع همه طرف‌های معامله باشد. برای ایجاد یک توافق مناسب باید شرایط بازار در نظر گرفته شود. همچنین شما باید وضعیت حال تجارت بین شرکا را به بهترین شکل درک کنید. اگر بتوانید یک تیم حمایتی قدرتمند بسازید، به خوبی خواهید توانست از فرصت‌های رشد و بهبود بازار استفاده کنید.
5. استفاده از فناوری‌های جدید
یکی دیگر از مشکلات لجستیک در دنیا که در بسیاری از مواقع گریبان‌گیر شرکت‌ها خواهد بود، عدم همسو شدن با فناوری‌های جدید است. در دنیای امروز دوری از فناوری‌های نوظهور و البته کارآمد منجر به شکست کسب‌وکارها خواهد شد. اگر بتوانید به صورت درست و به‌جا از فناوری‌ها استفاده کنید، می‌توانید منجر به رشد بهره‌وری سیستم خود و البته کاهش هزینه‌ها در درازمدت شوید.
برای مثال استفاده از سیستم مدیریت انبار یکی از فناوری‌هایی است که می‌تواند به شما در راه‌اندازی فعالیت‌ها به صورت برنامه‌ریزی شده کمک زیادی کند. با این حال تنوع گزینه‌ها به قدری بالاست که ممکن است در انتخاب نوع سیستم مناسب کمی دچار مشکل و تردید شوید. به همین دلیل این موضوع بسیار اهمیت دارد که در انتخاب سیستم مناسب خود به هیچ‌وجه عجله نکنید و قبل از تصمیم‌‌گیری تحقیقات لازم را انجام دهید.
مشکلات لجستیک در فروشگاه های آنلاین
اگر از آن دسته فروشندگان آنلاینی هستید که می‌خواهید در حوزه کاری خود به موفقیت برسید، شناخت چالش‌ها و مشکلات لجستیکی از اهمیت زیادی برای شما برخوردار است. تمامی مراحل سفارش تا خرید مشتری تأثیر زیادی بر برند شما خواهند داشت. بنابراین باید از یک استراتژی درست در این مسیر استفاده کنید.
1. تأخیر در پردازش سفارش
فرقی نمی‌کند که فروشگاه اینترنتی شما در چند کانال فعالیت می‌کند. باید شرایطی را مهیا کنید که بلافاصله پس از ثبت سفارش مشتری، درخواست او پردازش شود. تأخیر در انجام این روند می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی دیگر مانند تأخیر در فرآیند ارسال و تحویل مرسوله به مشتری شود. چالش‌هایی که در نهایت نارضایتی مشتری را در پی دارد.
2. انبارداری
انبارداری فروشگاههای آنلاین از دیگر مشکلات لجستیک این کسب‌وکارها محسوب می‌شود. داشتن یک مکان متناسب با میزان فروش و نحوه نگهداری کالاها یک چالش بزرگ برای برندهای تجارت الکترونیک است. اگر در انتخاب فضای مناسب دچار اشتباهات محاسباتی شوید، ممکن است در رشد تجارت خود خلل وارد کنید.
بیشتر بخوانید: چطور با کمترین هزینه پستی سفارش مشتری را ارسال کنیم؟
برای مثال اجاره یا خرید یک فضای بزرگ‌تر از نیاز فروشگاه می‌تواند هزینه‌ها را افزایش دهد، این در حالی است که دست کم گرفتن فضا می‌تواند منجر به عقب‌ماندگی توسعه تجارت شما شود. بنابراین تحقیق و برنامه‌ریزی در امر انبارداری برای فروشگاههای آنلاین بسیار اهمیت دارد.
3. خطا در مدیریت موجودی
اشتباهات از جمله روندهای رشد یک کسبوکار هستند. اما به شرطی که منجر به مختل شدن فرآیند لجستیکی شما نشوند. سوء مدیریت فروشگاههای آنلاین مانند عدم محاسبه محصولات آسیب‌دیده، در دسترس نبودن موجودی، لغو سفارشات، مشکل در بازپرداخت وجه از جمله این اشتباهات مهلک محسوب می‌شوند. چنین حالتی باعث می‌شود که درآمدزایی خود را پس از مدتی از دست بدهید. به همین علت باید به تمام مشکلات و موانع موجود در صنعت خود غلبه کنید.
4. افزایش ناگهانی حجم سفارشات
افزایش ناگهانی حجم سفارشات نیز از دیگر مشکلات لجستیک محسوب می‌شود. به عنوان یک مهره در دنیای تجارت الکترونیک همیشه باید آمادگی افزایش ناگهانی سفارشات خود را داشته باشید و شرایط را از قبل برای جلوگیری از بروز مشکل در چنین شرایطی فراهم کنید. عدم پیش‌بینی چنین شرایطی و قرار گرفتن در آن می‌تواند منجر به از دست دادن تعداد زیادی از مشتریان شود.
5. پیگیری سفارشات از جمله مشکلات لجستیک
پیگیری سفارشات از زمان پردازش درخواست سفارش تا زمان تحویل از دیگر چالش‌ها و مشکلات لجستیک فروشگاههای اینترنتی محسوب می‌شود. به همین منظور، اطمینان از انجام درست تمامی این مراحل همیشه جزء مسائل بزرگ پیش روی مارک‌های تجارت الکترونیک خواهد بود. استفاده از سیستم‌های به‌روز و فناوری جدید می‌تواند در پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی بسیار کارآمد باشد.
6. کنترل هزینه‌های حمل‌ونقل
صاحبان فروشگاههای آنلاین همیشه بین دو چالش بزرگ گرفتار می‌شوند. ارسال سفارش بیشتر یا هزینه ارسال کمتر؟ واقعیت این است که مشتریان امروزه بیش از هر زمان دیگری انتظارات خود را از فروشگاههای آنلاین بالا برده‌اند. از طرفی این جلب رضایت مشتریان است که می‌تواند منجر به رشد کسب‌وکارها شود. بر همین اساس شاید بتوان گفت که دو عامل ذکر شده برای مشتریان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. پس اگر بتوانید هر دو مزیت را برای مشتریان خود ایجاد کنید، حتماً می‌توانید آینده خوبی را برای برند خود متصور شوید.
تأخیر در پردازش سفارشات، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری، خطا در مدیریت موجودی، پیگیری سفارشات و افزایش ناگهانی حجم سفارشات از مشکلات لجستیک فروشگاههای آنلاین محسوب می‌شوند.
اگر در زمینه لجستیک و کاهش هزینه‌های مربوط به آن، نیاز به مشاوره تخصصی دارید، لطفا فرم زیر را پر کنید تا در سریع‌ترین زمان ممکن با شما تماس حاصل شود.
جمع‌بندی
- لجستیک چیست؟ لجستیک به معنی مدیریت جریان‌های تجاری در مراحل تولید، انبارداری و توزیع از نقطه مبدأ تا مقصد برای برآوردن نیازهای مشتریان یا شرکت‌هاست.
- مشکلات لجستیک بسیاری زیاد هستند که شاید از مهم‌ترین آن‌ها بتوانیم به هزینه‌های حمل‌ونقل، درک نیاز مشتری، بهبود همکاری با شرکا و استفاده از فناوری اشاره کنیم.
- از جمله مشکلات لجستیک در فروشگاههای آنلاین نیز می‌توانیم مواردی مثل پیگیری سفارشات آنلاین، کنترل هزینه‌ها، مدیریت بازدهی، انبارداری، تأخیر در پردازش سفارش و افزایش ناگهانی حجم سفارشات را نام ببریم.
- به نظر شما چه موارد دیگری را می‌توان در لیست مشکلات لجستیکی قرار داد؟ نظرات خود را در قالب کامنت برای ما ارسال کنید.
پرسش‌های پرتکرار
منابع: