با توجه به افزایش تجارت جهانی و به طبع آن افزایش میزان صادرات و واردات کالاهای متفاوت توسط کشورهای مختلف، مشکلات لجستیکی افزایش یافت. همین امر موجب ساخت مراکزی شد که در آن بتوان بسیاری از کارهای لجستیکی مانند ورود، انبار، ترخیص و پخش کالاها را انجام داد. به این‌گونه مراکز دهکده‌های لجستیکی می‌گویند. در این مطلب از پادرو قصد داریم در خصوص دهکده لجستیک و برخی موارد مربوط به آن نکاتی را بیان کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
تاریخچه مراکز لجستیکی
اولین بار در دهه ۱۹۷۰ میلادی در اروپا بود که استفاده از نقاط خاص لجستیکی به عنوان راه‌حلی برای افزایش بهره‌وری مورد استفاده قرار گرفت. این کار باعث می‌شد تا زنجیره تأمین بسیار کارآمدتر عمل کند و هزینه‌های لجستیکی کاهش مناسبی داشته باشند. از طرفی با گذشت زمان این نقاط لجستیکی به سرعت مورد توجه واقع شدند و به مرور شکلی جدید به خود گرفتند. یکی از این مراکز و نقاط لجستیکی که اکنون نقش بسیار مهمی در جابه‌جایی کالاها در سطح بین‌المللی دارد، دهکده لجستیک است.
دهکده لجستیک چیست؟
مراکز لجستیکی پیشرفته و کامل که تمام دنیا آن را می‌شناسند را دهکده لجستیکی می‌گویند. همان‌طور که در مقدمه به آن اشاره کردیم، دهکده‌های لجستیکی باید کامل باشند و بتوان در آنها بسیاری از کارهای مربوط به لجستیک مانند انبارداری، ترخیص، ورود و پخش را انجام داد. همچنین این دهکده‌ها باید امکانات کافی برای جابه‌جایی بار را داشته باشند و به انواع وسایل نقلیه سبک و سنگین مجهز باشند. از دیگر امکانات موجود در این مرکز می‌توان به سردخانه، امکانات لازم برای بسته‌بندی مناسب، انبار عمومی و برخی دیگر از امکانات اشاره کرد.
این مراکز می‌توانند فعالیت‌های جابه‌جایی و انتقال کالا را در سطح جهانی به صورت صحیح و مناسب انجام می‌دهند. این کار باعث می‌شود تا روند جابه‌جایی کالا به صورت بهینه انجام شود، فرایندهای متفاوت مانند ترخیص کالا سرعت پیدا کند و در نهایت کاهش هزینه‌ها را در پی داشته باشد.
در دهکده‌های لجستیکی کارهای متفاوتی مانند خدمات مربوط به جابه‌جایی کالا به صورت بین‌المللی مانند صادرات، واردات و ترانزیت انجام می‌شود.
احداث و راه اندازی دهکده لجستیکی
شاید فکر کنید که در هر منطقه‌ای که زمین بزرگی وجود داشته باشد، می‌توان دهکده لجستیکی را احداث کرد. اما باید بدانید که تنها در مناطقی می‌توان دهکده لجستیکی تأسیس کرد که پتانسیل‌های لازم را داشته باشند. برخی از مهم‌ترین معیارهایی که باعث می‌شود، منطقه‌ای برای ساخت دهکده لجستیکی مناسب باشد، عبارتند از:
- وضعیت شهرهای اطراف منطقه
- شرایط رقابتی منطقه
- شرایط فیزیکی مناسب در ساختار منطقه
- امکان توسعه منطقه
- میزان دستمزد معمول مردم بومی
- سطح مهارت مردم منطقه در خصوص کارهای لجستیکی
- قیمت زمین
- میزان زمین موجود
- وجود زیرساخت‌ها و شرایط مناسب
- وجود تکنولوژی لازم برای ساخت و راه‌اندازی دهکده لجستیکی
- روش‌های حمل‌ونقل در دسترس و قابل استفاده
در صورتی که این موارد و همچنین برخی موارد دیگر که با توجه به شرایط تعیین می‌شوند، وجود نداشته باشند، ساخت دهکده لجستیکی در منطقه مورد نظر کاری بیهوده است. زیرا نمی‌تواند سود مناسب و مد نظر را برای کشور داشته باشد.
بیشتر بخوانید: ۱۰ روش کاربردی برای کاهش هزینه لجستیک فروشگاه آنلاین |
ویژگی‌های دهکده لجستیکی
پس از این که معیارهای لازم برای احداث یک دهکده لجستیکی را بررسی کردیم، نوبت به آن رسیده که ویژگی‌های یک دهکده لجستیکی را با هم بررسی کنیم. مهم‌ترین ویژگی‌های یک دهکده لجستیکی به شرح زیر است.
- ظرفیت پذیرش کالا به میزان زیاد
- سطح عملکرد مناسب
- فعالیت اصولی در زمینه‌های بین‌المللی مانند واردات، صادرات و ترانزیت
- دسترسی به روش‌های حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای
- برخورداری از میزان مناسب انبار
- انبارهایی با امکان نگهداری کالاهای متفاوت
- قابلیت تخلیه مناسب و زیاد کالا
- توزیع کالا به روش اصولی
- ارائه خدمات گوناگون ارزش افزوده
- انجام برخی مراحل قانونی برای صادرات، واردات و ترانزیت
- امکانات کافی برای بازرسی دقیق کالاها
- برخورداری از بندر خشک
بندر خشک چیست؟
بندر خشک پایگاهی است که اصلی‌ترین کار آن ذخیره و انتقال کالاهاست. معمولاً بنادر خشک با توجه به فاصله با بنادر و نقاط اصلی حمل‌ونقل به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند.
بیشتر بخوانید: لجستیک هوشمند چیست
۱- بندر خشک دور دست
معمول‌ترین نوع بنادر خشک، بنادر خشک دور دست هستند. این بنادر با بندر اصلی فاصله‌ای بیش از ۵۰۰ کیلومتر دارند. این بنادر کالاها را با دسترسی بسیار مناسب به حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای جابه‌جا می‌کند.
۲- بندر خشک نزدیک
بندر خشک نزدیک، معمولاً در فاصله‌ای کمتر از ۵۰ کیلومتر با بنادر احداث می‌شوند. این کار باعث می‌شود تا سرعت انتقال بار بسیار افزایش یابد و حمل‌ونقل کالا از طریق دریا بسیار کارآمدتر باشد.
۳- بنادر خشک فاصله متوسط
این نوع بنادر بین ۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر با بنادر اصلی فاصله دارند. باید بدانید که از این مراکز برای ادغام بارهای گوناگون با استفاده از خدمات ریلی استفاده می‌شود.
از مهم‌ترین شرایطی که باید یک منطقه برای احداث دهکده لجستیک داشته باشد، می‌توان به وجود شرایط فیزیکی مناسب در ساختار منطقه، امکان توسعه، وجود شرایط رقابتی و وجود زمینه تولیدات صنعتی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته اشاره کرد.
مهم‌ترین تفاوت دهکده لجستیکی با مراکز دیگر لجستیکی
یک دهکده لجستیکی را باید یکی از مراکز لجستیکی سطح بالا دانست. برخی فعالیت‌هایی که در این مراکز انجام می‌شوند، باعث شده تا با مراکز سطح پایین‌تر تفاوت داشته باشند. از مهم‌ترین کارهایی که معمولاً در یک دهکده لجستیکی انجام می‌شود اما مراکز کوچک‌تر و سطح پایین‌تر قادر به پیگیری یک یا چند کار از میان این کارها نیستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
ظرفیت و سطح عملکردی بالا
همان‌طور که گفتیم در یک دهکده لجستیکی باید حجم بسیار زیادی از کالاها جابه‌جا شوند. این جابه‌جایی می‌تواند به منظور واردات، صادرات، نگهداری و پخش باشد. به همین دلیل دهکده لجستیکی باید بتواند از پس این کار به خوبی برآید در حالی که مراکز کوچک‌تر و سطح پایین‌تر تا این میزان کارایی ندارند و نمی‌توانند این حجم از کالا را دریافت کنند.
حیطه فعالیت گسترده
یک دهکده لجستیکی معمولاً به منظور انجام کارهای بین‌المللی مانند صادرات، واردات و ترانزیت احداث می‌شود. به همین دلیل حیطه فعالیت گسترده‌ای دارد. این‌گونه دهکده‌ها معمولاً هر روز کالاهای بسیاری را به نقاط مختلف جهان ارسال می‌کنند و کالاهای بسیاری را از نقاط مختلف جهان تحویل می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: دراپ شیپینگ چیست
دسترسی به روش‌های حمل‌ونقل زمینی
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های یک دهکده لجستیکی که باعث می‌شود تا کارایی آن بالا رود، دسترسی مناسب به تمام روش‌های حمل‌ونقل زمینی مانند ریلی و جاده‌ای است. در غیر این صورت این مرکز نمی‌تواند میزان مناسبی کالا را جابه‌جا کند. همچنین باید توان توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری و ارائه خدمات ارزش افزوده را نیز داشته باشد.
بندر خشک
بندر خشک منطقه‌ای محصور در داخل دهکده لجستیک است. این منطقه برای ترکیب، توزیع، تخلیه، بارگیری و نگهداری کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در این منطقه تشریفات لازم گمرکی برای صادرات و واردات انجام می‌شود.
بازرسی قانونی
انجام بازرسی‌های قانونی مربوط به جابه‌جایی کالا در دهکده‌های لجستیکی انجام می‌شود. این کار باعث می‌شود تا برخی تشریفات و مسائل کاهش پیدا کند و کار سریع‌تر انجام شود.
خدمات دهکده لجستیکی
در دهکده‌های لجستیکی خدمات متفاوتی ارائه می‌شود. اگر بخواهیم این خدمات را دسته‌بندی کنیم، به ۶ دسته اصلی می‌رسیم. این دسته‌ها عبارتند از:
۱- خدمات لجستیکی
اولین و مهم‌ترین نوع خدماتی که در دهکده‌های لجستیکی ارائه می‌شود، خدمات لجستیکی است. خدماتی مانند حمل‌ونقل، بارگیری، تخلیه، جابه‌جایی بار بین وسایل نقلیه، تغییر ناوگان، نگهداری کالاهای گوناگون، نگهداری کالاهای سفارشی و خاص، نگهداری بارهای مایع در مخزن‌های مخصوص و مناسب و توزیع کالا را باید از جمله خدمات لجستیکی دانست که در این مراکز ارائه می‌شوند.
۲- خدمات ارزش افزوده
خدمات ارزش افزوده از دیگر خدماتی هستند که در مراکز لجستیکی ارائه می‌شوند. این خدمات شکل‌های متفاوتی دارند اما از مهم‌ترین آنها می‌توان به بازرسی کالا، بسته‌بندی مناسب، شخصی‌سازی و اعمال برخی تغییرات لازم برای افزوده شدن بر ارزش کالا، ترخیص کالا، ارسال بارها و انجام عملیات مربوط به بارهای عمومی و فله اشاره کرد.
۳- ارائه خدمات به ناوگان
ناوگان حمل‌ونقل به برخی موارد مانند سوخت و انجام تعمیرات نیاز دارد. به همین دلیل یکی دیگر از خدماتی که در دهکده‌های لجستیکی ارائه می‌شود، خدمات مورد نظر و لازم برای ناوگان حمل‌ونقل است. با ارائه این خدمات، ناوگان حمل‌ونقل می‌تواند با راحتی و ایمنی بیشتری کار جابه‌جایی بارها را انجام دهد.
۴- خدمات تجاری
یکی دیگر از خدماتی که در دهکده‌های لجستیکی ارائه می‌شود، خدمات تجاری است. انجام کارهای متفاوتی مانند خدمات بیمه و بانکی در این مراکز انجام می‌شود. انجام این‌گونه کارها در دهکده‌های لجستیکی باعث می‌شود تا سرعت انجام برخی کارها افزایش یابد.
۵- برخی خدمات رفاهی
در دهکده‌های لجستیکی برخی خدمات رفاهی برای کارکنان و رانندگان ارائه می‌شود. جایگاهی برای استراحت و خواب رانندگان در این‌گونه مراکز وجود دارد. همچنین مراکز درمانی در این دهکده‌ها وجود دارند تا رانندگان و کارکنان با امنیت و سلامت بیشتری به کار بپردازند.
۶- امکانات و خدمات زیربنایی
یکی دیگر از امکاناتی که باید توسط مراکز لجستیکی به صورت عمومی ارائه شود، خدمات مربوط به امکانات و خدمات زیربنایی است. از این خدمات می‌توان به مواردی مانند ارتباطات، معابر و انرژی اشاره کرد.
چرا احداث دهکده لجستیک مهم است؟
برای این که با اهمیت دهکده لجستیکی آشنا شوید، ابتدا باید در خصوص خود لجستیک اطلاعاتی داشته باشید. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم تا مطلب لجستیک چیست؟ را مطالعه کنید. باید بدانید که تکنولوژی‌های متفاوت در دنیا با سرعت بسیار زیادی پیشرفت می‌کنند. لجستیک یکی از مواردی محسوب می‌شود که در چند دهه اخیر، پیشرفت‌های بسیاری کرده است. اکنون مفهوم لجستیک با مفهومی که پس از جنگ جهانی دوم وجود داشت، کاملاً متفاوت است.
کشورها با ایجاد مراکز متفاوت مانند هاب لجستیکی و دهکده لجستیکی باعث شده‌اند تا کار جابه‌جایی، واردات، صادرات و ترانزیت کالا سرعت بیشتری پیدا کند. همین امر باعث می‌شود تا نیازهای کشور سریع‌تر تأمین شوند، صادرات با سرعت بیشتری انجام شود و در نهایت کشور و تولید کننده‌ها سود بیشتری کسب کنند. به همین دلیل تمام کشورها اقدام به ساخت دهکده‌های لجستیکی پیشرفته و مناسب در مکان‌های اصولی می‌کنند تا بتوانند کارهای لازم را به بهترین شکل انجام دهند.
جمع‌بندی
- دهکده لجستیک به خاطر نیاز به حمل‌ونقل کالا در حجم بالا و به صورت بین‌المللی به وجود آمد.
- در دهکده‌های لجستیکی کارهای متفاوتی مانند خدمات مربوط به جابه‌جایی کالا به صورت بین‌المللی مانند صادرات، واردات و ترانزیت انجام می‌شود.
- برای این که بتوان منطقه‌ای را برای احداث دهکده لجستیکی مناسب دانست، باید به مواردی مانند وضعیت شهرهای اطراف، قیمت زمین، امکان گسترش دهکده لجستیکی و برخی موارد دیگر توجه کرد.
- از مهم‌ترین ویژگی‌های یک دهکده لجستیکی باید به مواردی مانند توان جابه‌جایی کالا در حجم زیاد، سطح عملکرد مناسب، دارای میزان مناسب انبار و قابلیت ارائه خدمات ارزش افزوده اشاره کرد.
- دهکده لجستیک به خاطر نوع عملکرد و برخی موارد دیگر با انواع مراکز لجستیکی پایین رده تفاوت دارد. از مهم‌ترین تفاوت‌های دهکده لجستیکی می‌توان به بندر خشک، حیطه فعالیت گسترده، ظرفیت و سطح عملکرد بالا و انجام بازرسی‌های قانونی اشاره کرد.
- در یک مرکز لجستیکی خدمات متفاوتی مانند امکانات و خدمات زیر بنایی، خدمات لجستیکی، خدمات ارزش افزوده و خدمات تجاری ارائه می‌شود.
