لجستیک هوشمند با دیجیتالی شدن فرآیندهای مختلف در عرصه حملونقل و هوشمند شدن انبارها در کسب‌وکارهای بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. نقش آن در توانمندسازی شبکه دیجیتالی زنجیره تأمین باعث شده که تعداد شرکت‌هایی که از لجستیک هوشمند استفاده می‌کنند، روز به روز افزایش یابد. در این مقاله از مجله پادرو به این سؤالات پاسخ می‌دهیم که لجستیک هوشمند چیست و چه مزایایی دارد؟ کاربردهای این نوع لجستیک چیست؟ در ادامه همراه ما باشید تا اطلاعات کاملی را درباره مفهوم (Intelligent logistics) به دست آورید.
لجستیک هوشمند چیست؟
با روی کار آمدن هوش مصنوعی و ایجاد انواع تجهیزات هوشمند، صنایعی که در حوزه زنجیره تأمین فعالیت می‌کنند، به این نتیجه رسیدند که این فناوری می‌تواند عملکرد لجستیک را تحت‌الشعاع قرار دهد. همین موضوع باعث شد که مهندسان آی‌تی با مدیران و کارشناسان لجستیک همکاری‌های خود را گسترش دهند. این همکاری و تلاش‌ها منجر به هوشمندسازی لجستیک شد. در توضیح کامل‌تر باید بگوییم که لجستیک هوشمند ترکیب لجستیک و سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی است که به واسطه آنها میتوان مراحل مختلف صنایع لجستیک و انبارداری را به صورت خودکار انجام داد.
ویژگی‌های لجستیک هوشمند
لجستیک هوشمند شش ویژگی دارد که به واسطه آنها می‌تواند در خدمت واحدهای مختلف زنجیره تأمین و به طور خاص صنعت لجستیک باشد. در ادامه به این ویژگی‌ها خواهیم پرداخت.
1- تجسم
ویژگی تجسم در لجستیک هوشمند می‌تواند به وضوح اطلاعات را با استفاده از دستگاه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات منتقل کند و در نتیجه کل فرآیند لجستیک را به مدیران و مشتریان نمایش دهد. به این ترتیب، کارکنان و مدیران آنها می‌توانند فرآیند را در زمان واقعی مشاهده کنند.
2- خودکارسازی
خودکارسازی یکی از ویژگی‌های لجستیک هوشمند به حساب می‌آید. مدیر لجستیک با این قابلیت می‌تواند با شناسایی خودکار، پردازش اطلاعات، تجزیه‌وتحلیل و قضاوت، دستکاری و کنترل بدون حضور کارگران یا با حضور افراد کمتر به اهداف مورد نظر برسد. علاوه بر این، سیستم خودکارسازی این لجستیک در افزایش استفاده از ربات‌ها برای کاهش حجم کار و سرعت بخشیدن به سازماندهی کالاهاست.
3- قابلیت کنترل
کنترل‌پذیری سیستم مدیریت لجستیک به شناسایی ریسک‌ها، تدوین و ارزیابی اقدامات کنترلی آنها اشاره دارد. لجستیک هوشمند با قابلیت کنتر‌ل‌کنندگی می‌تواند روی کنترل و نظارت دقیق تجاری تمرکز داشته باشد. به این نحو، کنترل‌پذیری می‌تواند هنگام بروز مشکلات و مدیریت این چالش‌ها بسیار کمک‌کننده باشد.
4- هوش
هوش به این ویژگی اشاره دارد که لجستیک می‌تواند نیازهای مختلف را با استفاده از داده‌های بزرگ، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی برآورده کند. این قابلیت یک تراکنش هوشمند به حساب می‌آید که فناوری‌هایی مانند سنسورها، اینترنت اشیا، اینترنت موبایل و تجزیه‌وتحلیل کلان‌داده را با هم ادغام می‌کند. در نتیجه نیازهای لجستیک هوشمند را برآورده خواهد کرد.
تجسم هوش در فرآیند لجستیک هوشمند این است که از تعداد زیادی تجهیزات الکتریکی هوشمند به طوری استفاده می‌شود که تمام قطعات به صورت هوشمندانه کار کنند. بنابراین کارایی عملیاتی به طور جامع بهبود خواهد یافت.
هوشمندسازی فرآیندهای مختلف در زنجیره تأمین باعث شده است که امور مختلف در صنایع لجستیک با سرعت بیشتر و خطای کمتر انجام شوند.
5- اطلاع‌رسانی
اطلاع‌رسانی به ادغام تمام اشیا تحقیق شده در پایگاه داده ابری توسط فناوری پایگاه داده شبکه ارتباطی در مدیریت لجستیک اشاره دارد. این ویژگی می‌تواند رفتارهای مختلفی مانند کار مدیر و تصمیم‌گیری دستیار مدیر و سایر موارد را با هم ترکیب کند. علاوه بر این، این امکان را دارد که به طور مؤثر اطلاعات را جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل کرده و به طور کارآمد اشیا را در کل فرآیند ردیابی کند.
6- شبکه‌سازی
پلتفرم ابری توسط شرکت‌ها برای نظارت و ارسال کالاها در کل فرآیند استفاده می‌شود. این پلتفرم اطلاعات لجستیکی را در زمان واقعی برای همه به اشتراک می‌گذارد. استفاده از این فناوری می‌تواند کارایی لجستیک و حملونقل را تا حد زیادی بهبود بخشد.
فرآیند هوشمندسازی لجستیک چگونه انجام می‌شود؟
هوشمندسازی فرآیندهای مختلف در زنجیره تأمین باعث شده است که امور مربوط به گردآوری و تهیه مواد اولیه و کالاها، فرآیندهای خط تولید، انبارداری و امور مربوط به ارسال و تحویل سریع و به‌موقع سفارشات به سهولت و سرعت بالایی انجام شوند. انبارداری آنلاین نمونه واضحی از فرآیندهای هوشمند و آنلاین در چرخه زنجیره تأمین به حساب می‌آید. علاوه بر این، استفاده از ابزارهایی مانند ساعت هوشمند، دستکش هوشمند و وسایل دیگری که مراحل مختلف لجستیک را هوشمند می‌سازند، باعث هوشمندسازی گام‌به‌گام لجستیک شده‌اند.
شاخصه اصلی لجستیک هوشمند چیست؟
اگر بخواهیم ویژگی اصلی و متمایزکننده لجستیکی را بیان کنیم که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند، باید به کاهش وابستگی فرآیندهای گردآوری منابع، تولید، توزیع و ارسال مرسولات به حضور انسان‌ها اشاره کنیم. این مشخصه باعث کاهش میزان خطاها، افزایش سرعت و کیفیت عملکرد کارکنان و مدیران شده است. به همین دلیل صنایع مختلف به طور روز افزون در حال استفاده از آن هستند.
مزایای استفاده از لجستیک هوشمند چیست؟
در عصری زندگی می‌کنیم که تقریباً تمام امور به صورت هوشمند و آنلاین انجام می‌شوند، صنایع در حوزه‌های مختلف سعی می‌کنند از انواع تجهیزاتی مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده کنند تا مراحل مختلف کار خود را با کمترین ایراد و بیشترین بازده انجام دهند. همزمان با این تحولات، صنایع لجستیک نیز سعی کرده‌اند که مراحل و امور مختلف را هوشمندسازی کنند. اما آنچه باعث گسترش روزافزون استفاده از لجستیک هوشمند در ناوگان حملونقل و به طور کلی صنایع لجستیک شده است، مزایای به کار بردن فناوری‌های هوش مصنوعی در لجستیک بوده‌اند که در ادامه بررسی خواهیم.
1- بهبود پیش‌بینی حمل‌ونقل‌ها
یکی از مزایای لجستیک هوشمند، حضور فناوری‌هایی در این عرصه است که می‌توانند در پیش‌بینی حملونقل نقش مهمی ایفا کنند. در واقع، استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی موارد مختلفی از جمله موارد زیر کاربرد دارند:
- نیازهای ظرفیت حملونقل در آینده
- نوسانات احتمالی قیمت در بازار لجستیک
- ظرفیت تدارکات آتی موجود بر اساس خط، حالت و شرکت حملونقل
اساساً، با جمع‌آوری انبارهای عظیم داده‌های بازار از هر نقطه تماس احتمالی در زنجیره ارزش (شاهدی که با تمرکز بیشتر بر روی یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین انجام آن آسان‌تر و آسان‌تر می‌شود)، می‌توانید در مورد رزرو ظرفیت با قیمتی معقول فعال باشید.
ویژگی اصلی و متمایزکننده لجستیک هوشمند کاهش وابستگی فرآیندهای گردآوری منابع، تولید، توزیع و ارسال مرسولات به حضور انسان‌هاست.
در فرآیندهای کاری مرتبط با برنامه‌ریزی حملونقل سنتی، شما فقط چند روز پس از ایجاد سفارش فرصت دارید تا گزینه‌های حملونقل مناسب را پیدا کنید. با یک راه‌حل مبتنی بر هوش مصنوعی، می‌توانید قبل از اینکه سفارش‌های مشتریان وارد سیستم شوند، ظرفیت بیشتری را در ناوگان حملونقل رزرو کنید. به این ترتیب به شدت شانس خود را برای بسته شدن توسط حامل‌های احتمالی یا قفل شدن در قیمت‌های گران قیمت حملونقل کاهش خواهید داد.
2- کاهش تنگناها و تأخیر در تولید و لجستیک
با فرض ایجاد سطح کافی از یکپارچگی در فرآیندهای لجستیک هوشمند، می‌توانید از روش مشابهی با هدف لجستیک درون‌سوی (inbound logistics) استفاده کنید تا احتمال تأخیر را در تولید کالاها کاهش دهید. در اینجا، الگوریتم‌های پیش‌بینی‌کننده شما می‌توانند کمبودهای احتمالی قطعات را در زنجیره تأمین‌کنندگان خود شناسایی کنند. در نتیجه شما را قادر می‌سازند تا اقدامات متقابل پیشگیرانه را در زمان مناسب انجام دهید. به همین ترتیب، شما تقاضای مشتریان آینده را به طور مؤثرتری پیش‌بینی خواهید کرد. این موضوع باعث می‌شود که احتمال اینکه ظرفیت تولید شما نتواند از عهده سفارشات مشتریان آینده برآید، کاهش یابد.
با وجود شرایط مذکور، راه‌حل‌های فروش و برنامه‌ریزی عملیات (Sales & Operations Planning) که قادر به ترکیب هوش مصنوعی هستند، می‌توانند به طور مؤثرتری تقاضا را با ظرفیت مطابقت دهند. زیرا تخمین‌های تقاضای آنها بسیار دقیق‌تر بوده و منجر به افزایش دقت بالایی برای لجستیک درون‌سوی شما می‌شوند. به این معنا که تأخیرها به حد چشم‌گیری کاهش می‌یابند. از طرفی، در لجستیک برون‌سوی (outbound logistics)، فناوری مشابهی که در سیستم مدیریت حملونقل شما به کار می‌رود، می‌تواند تأخیرهای حملونقل را به همان روش کاهش دهد. در نتیجه به شما این امکان را می‌دهد که با اطلاع دادن به آنچه در راه است، فعالیت داشته باشید.
3- استفاده بهینه از فضا
هوش مصنوعی مجموعه کاملی از فناوری‌های مرتبط را در بر می‌گیرد. این مجموعه شامل یادگیری ماشین، برنامه‌نویسی محدودیت، الگوریتم‌های فراابتکاری، جستجوی مسیر و خوشه‌بندی است که هر کدام کاربردهای متفاوتی دارند. استفاده از هوش مصنوعی در لجستیک هوشمند هنگامی مفید است، مخصوصاً وقتی تقریباً گزینه‌های زیادی وجود داشته باشند و شما با این سیستم‌های هوشمند می‌توانید به سادگی گزینه‌ای را انتخاب کنید که به اندازه کافی خوب باشد.
لجستیک هوشمند به دلیل حضور فناوری‌های هوش مصنوعی می‌تواند در کاهش ضایعات، وقوع تأخیرها و جریانات پیش‌بینی نشده کمک‌کننده باشد.
کاهش ضایعات شبکه حملونقل با لجستیک هوشمند
در حالی که الگوریتم‌های فراابتکاری که بخش مهمی از هوش مصنوعی هستند، می‌توانند به شما کمک کنند که از فضا به طور مؤثرتری استفاده کنید، امکان انتخاب بهترین گزینه برای سازماندهی کل شبکه حملونقل را برای شما میسر می‌کنند. به این ترتیب، می‌توانید شبکه هاب‌ها، کراس‌داک‌ها، انبارها و سایر عناصر شبکه خود را تجزیه‌وتحلیل کرده تا محدوده ایجادکننده ضایعات یا افزونگی‌ها را کشف کنید. به همین ترتیب، این امکان برای شما وجود دارد که شکاف‌هایی را با لجستیک هوشمند شناسایی کنید که ممکن است برای وجود عناصر شبکه مفید باشند.
بدون هرگونه تجسم مبتنی بر تجزیه‌وتحلیل کل شبکه حملونقل، دستیابی به تعادل و اطمینان از چرخش سریع حملونقل با حداقل هزینه عملاً غیرممکن خواهد بود. با لجستیک هوشمند، به سادگی می‌توانید کار مدل‌سازی شبکه حملونقل خود را انجام دهید، به نحوی که کارایی سیستم ترابری بهبود یابد.
نکات امنیتی در لجستیک هوشمند
یکی از نکاتی که مطرح می‌شود این است که در دنیایی که به واسطه تکنولوژی محاصره شده، چطور میتوان اطلاعات کاربران را حفظ کرد و چطور میتوان زمینه‌ای فراهم کرد تا کاربران به آن اعتماد کنند؟ در ادامه در مورد نکاتی صحبت کرده‌ایم که به واسطه آنها می‌توانید اطلاعات کاربران را در لجستیک هوشمند حفظ کنید.
- نگهداری اطلاعات شخصی کاربران: اطلاعات کاربران، مانند نام شخصی، آدرس ایمیل و شماره تلفن، باید به صورت محرمانه نگهداری شوند. این اطلاعات باید با استفاده از پروتکل های امنیتی معتبر نظیر SSL یا TLS نگهداری شوند.
- نگهداری اطلاعات حساب کاربری: همچنین، اطلاعات حساب کاربری، مانند نام کاربری و گذرواژه، باید به طور کامل حفظ شوند. این اطلاعات باید با استفاده از الگوریتم های پیشرفته مثل bcrypt یا scrypt هش شوند.
- جلوگیری از فعالیت‌های هک و فیشینگ: هر فعالیتی که تلاش برای دستیابی به اطلاعات کاربران باشد، جزء فعالیت‌های فیشینگ و سرقت اطلاعات محسوب می‌شود بنابراین باید از آن پیشگیری کرد. با استفاده از فیلترهای IP، فیلترهای رشته‌های نامعتبر و پایش دائمی آنها می‌توانید محیطی امن برای کاربران فراهم کنید.
- ارزیابی و پیشگیری از ریسک های مختلف: در لجستیک هوشمند شما به راحتی می‌توانید از ریسک‌های مختلف مانند ریسک‌های محیطی، اجتماعی، اقتصادی و ریسک‌های امنیتی پیشگیری کنید و با این کار امنیت کاربران بیشتر از حالت سنتی حفظ می‌شود.
رابطه لجستیک هوشمند و کاهش هزینه‌ها
لجستیک هوشمند از فناوری‌های مدرن برای ارتقای سطح خدمات به مشتری استفاده می‌کند. برای مثال از شبکه‌های تجاری، پردازش داده‌ها، نظارت با دوربین‌های هوشمند، شبکه‌های بی‌سیم و شبکه‌های اینترنت اشیا بهره می‌برد تا بتواند در هر مرحله از فرآیند لجستیک، به صورت هوشمند و خودکار به بهبود عملکرد، کاهش هزینه‌ها و افزایش ارزش افزوده موجود در زنجیره تأمین بپردازد.
به طور مشخص، لجستیک هوشمند می تواند در موارد زیر باعث کاهش هزینه شود:
- هزینه‌های حمل و نقل، ذخیره‌سازی، پردازش، انتقال و تحویل کالا
- کاهش محسوس زمان تحویل کالا
- بهینه سازی استفاده از منابع
- افزایش کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان
- بهبود پاسخگویی به نیازهای مشتریان
- کاهش ریسک در زمینه‌های مختلف
کاربرد لجستیک هوشمند
تا اینجا به مفهوم لجستیک هوشمند، ویژگی‌ها و مزایای آن پرداختیم. اکنون نوبت به آن رسیده که کاربردهای این نوع از لجستیک را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
پیش‌بینی تقاضا
اطلاعات لجستیک هوشمند به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا نیازهای آینده به سهولت پیش‌بینی شوند و احتمال کمبود موجودی در زمان اوج تقاضا به حداقل برسند. برای مثال نرم‌افزار (LI) مدیران را قادر می‌سازد تا تصمیمات کارآمدی را برای مدیریت انبار اتخاذ کنند و در نتیجه تخصیص بهتر منابع و فرصت‌های بیشتر برای توسعه ایجاد شود.
خودکارسازی انبار
اطلاعات لجستیک به خودکارسازی عملیات انبارداری از خرید تا تحویل آخرین مایل (Last-mile delivery) کمک می‌کند. برای مثال، ربات‌های هوش مصنوعی محموله‌ها را از انبار انتخاب و جابه‌جا کرده و پالت‌ها را بارگیری و تخلیه می‌کنند. به طور مشابه، یادگیری ماشینی از الگوریتم‌هایی برای یادگیری مداوم از داده‌ها و اتخاذ تصمیم‌های بهتر انبارداری مربوط به تکمیل موجودی استفاده می‌کند.
خدمات مشتری
شرکت‌ها از خودکارسازی ارتباطات مشتری نهایی و هوش لجستیک برای ترغیب مشتری به خرید مجدد استفاده می‌کنند. بسیاری از ابزارهای لجستیک برای تجارت الکترونیک به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا مدت زمانی را که کالاها به دست مشتریانشان می‌رسند، پیگیری کنند. در نتیجه به آنها در ایجاد انتظارات واقعی کمک می‌شود.
برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)
کسب‌وکارها از نرم‌افزار (ERP) برای برنامه‌ریزی زنجیره تأمین و تدارکات توزیع و شناسایی مسیرهای سفر و انبارهایی که کارایی را به حداکثر می‌رساند، استفاده می‌کنند. این برنامه به مدیران کمک می‌کند تا به طور مستقل و مؤثر منابع انسانی، گردش کار و عملکرد نیروی کار را مدیریت کنند.
بهینه‌سازی مسیر
کسب‌وکارها از نرم‌افزار تدارکات هوش مصنوعی برای جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل مقادیر زیادی از داده‌ها در زمان واقعی استفاده می‌کنند تا به طور دقیق بهترین مسیرها را برای رانندگان تعیین کنند. اطلاعات لجستیک هوشمند همچنین از داده‌های پیشین برای بهینه‌سازی مسیر هنگام رانندگی و حتی شناسایی نزدیک‌ترین مکان برای استراحت، سوخت‌گیری، غذا خوردن یا پارک استفاده می‌کند.
بازاریابی و فروش
کسب‌وکارها از نرم‌افزار لجستیک مبتنی هوشمند برای افزایش سودآوری و بهبود کارایی عملیاتی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، الگوریتم‌های یادگیری ماشینی، خرده‌فروشان را قادر می‌سازند تا پیش‌بینی‌های فروش را در زمان واقعی انجام دهند. علاوه بر این، به آنها کمک می‌کنند تا سهام خود را در مقادیر بهینه نگهدارند و هزینه‌های حمل را کاهش دهند.
از کاربردهای لجستیک هوشمند میتوان به نقش آن در بازاریابی و فروش، بهینه‌سازی مسیر، بهبود ارائه خدمات به مشتری و خودکارسازی انبار اشاره کنیم.
لجستیک هوشمند در ایران
شاید این سؤال برای شما هم مطرح شود که آیا سیستم لجستیک صنایع در ایران هم از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؟ در پاسخ می‌توانیم به این موضوع اشاره کنیم که صنایع لجستیک و ناوگان ترابری در ایران هم از لجستیک هوشمند استفاده می‌کنند. پادروپین که مارکت‌پلیس خدمات پستی در ایران به حساب می‌آید، افزونه‌های مختلفی برای حملونقل دارد که به واسطه آنها به فروشگاه‌های اینترنتی و اینستاگرامی کمک می‌کنند تا امور لجستیک خود را با سرعت، دقت و سهولت بالایی انجام دهند.
مشاوره تخصصی لجستیک
اگر می‌خواهید به خبرنامه رایگان پادروکلاب دسترسی داشته باشید، فرم زیر را پر کنید.
جمع‌بندی
- لجستیک هوشمند ترکیب لجستیک و سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی است که به واسطه آنها میتوان مراحل مختلف صنایع لجستیک و انبارداری را به صورت خودکار انجام داد.
- لجستیک هوشمند شش ویژگی دارد که به واسطه آنها می‌تواند در خدمت واحدهای مختلف زنجیره تأمین و به طور خاص صنعت لجستیک باشد. این ویژگی‌ها شامل تجسم، خودکارسازی، کنترل‌پذیری، هوش، اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی می‌شود.
- یکی از مزایای لجستیک هوشمند، حضور فناوری‌هایی در این عرصه است که می‌توانند در پیش‌بینی حملونقل نقش مهمی ایفا کنند.
- ویژگی اصلی و متمایزکننده لجستیک هوشمند کاهش وابستگی فرآیندهای گردآوری منابع، تولید، توزیع و ارسال مرسولات به حضور انسان‌هاست.
- پیش‌بینی تقاضا، خودکارسازی انبار، خدمات مشتری، برنامه ریزی منابع سازمانی، بهینه‌سازی مسیر و بازاریابی و فروش از کاربردهای لجستیک هوشمند به حساب می‌آیند.