بیزینس پلن چیست؟ چطور بیزینس پلن بنویسیم؟

اولین قدم برای موفق شدن در هر کسب‌وکاری انجام یک برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد یک نقشه‌راه مطمئن برای رسیدن به اهداف است. در واقع شما با استفاده از بیزینس پلن می‌توانید به ارتقا کسب‌وکارتان کمک کرده و به فعالیت‌های تجاری خود جان تازه‌ای ببخشید.

نوشتن بیزینس پلن، هم برای استارت‌آپ‌ها و هم برای شرکت‌های باسابقه مفید است. شرکت‌های نوپا از بیزینس پلن برای راه‌اندازی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی استفاده کرده و شرکت‌های باسابقه بااستفاده از طرح کسب‌وکار قدرتمند، توجه تیم اجرایی‌شان را بر اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت سودآورتری متمرکز می‌کنند. در ادامه این مقاله از مجله پادرو به بررسی ماهیت یک بیزینس پلن خوب و طریقه نوشتن آن خواهیم پرداخت.

بیزینس پلن چیست؟

طرح کسب‌وکار یا بیزینس پلن (Business Plan) سندی است که اهداف شرکت و نحوه رسیدن به این اهداف را شرح می‌دهد و بسیاری از مدیران برای تأمین مالی و جذب سرمایه‌گذار از بیزینس پلن استفاده می‌کنند. یک طرح کسب‌وکار شامل برنامه‌ریزی درباره بازاریابی، منابع مالی و واحدهای اجرایی و … است. برای رسیدن به اهداف کلیدی کسب‌وکارتان از داشتن یک بیزینس پلن مناسب و کارآمد غافل نشوید.

چرا به بیزینس پلن نیاز داریم؟

بیزینس پلن یک ابزار مدیریتی است که‌ به شما این امکان را می‌دهد تا نتایج را تجزیه‌ و تحلیل کرده، نحوه عملکرد کسب‌وکارتان را ارزیابی کنید و تصمیمات مفیدتری برای آینده شغلی خود بگیرید؛ بنابراین برای افزایش شانس موفقیت خود در راه‌اندازی کسب‌وکار یا معرفی کار خود به‌ دیگران نیازمند یک طرح کسب‌وکار سودمند و خلاقانه هستید.

در ادامه به برخی از مزایای استفاده از بیزنس پلن می‌پردازیم:

۱. تصمیم‌گیری مطمئن

شما باید در اکثر موارد مهم‌ترین تصمیمات را در زمان‌های پیشرفت یا سقوط کسب‌وکارتان بگیرید؛ بنابراین بدون در اختیار داشتن اطلاعات پیش‌بینی‌شده، نمی‌توانید در چنین موقعیت‌هایی به‌درستی تصمیم‌گیری کنید و همین موضوع کافی‌است تا کنترل همه‌چیز از دست‌تان خارج شود. شما می‌توانید با تدوین یک بیزینس پلن قوی، در تصمیم‌گیری‌های خود مطمئن‌تر عمل کنید.

زمانی که شما اطلاعات لازم را برای برنامه‌ریزی کسب‌وکارتان در اختیار داشته باشید، خواهید دانست که به‌عنوان مثال چه‌زمانی نیاز است تا یک خط محصول جدید راه‌‌اندازی کنید و به‌این شکل احتمال اخذ تصمیمات اشتباه شما به‌حداقل خواهد رسید.

۲. رشد و پیشرفت کسب‌وکار

شما با استفاده از بیزینس پلن کاری می‌کنید که کسب‌وکار شما باسرعت بالاتری پیشرفت کند؛ زیرا یک طرح کسب‌وکار مفید، نقشه راه می‌دهد و مبدأ و مقصدش مشخص است و به‌ پیگیری رشد و انجام اقداماتی که باید انجام شود کمک می‌کند.

این سند برای شناسایی اهداف و رسیدن به آن‌ها نیازمند بازنگری و تنظیم است و زمان تنظیم مجدد آن به ماهیت کسب‌‌وکار شما بستگی دارد. با استفاده از بیزینس پلن می‌توانید نقاط ضعف و قوت خود را در بازاریابی شناخته و تعداد مشتریان وفادار خود را افزایش دهید.

همچنین جالب است بدانید که یکی از مهم‌ترین نکات در موفقیت یک کسب و کار، داشتن مشتریان وفادار است؛ برای اینکه بدانید چگونه مشتریان وفادار خود را افزایش دهید، پیشنهاد می‌کنیم حتما نگاهی به مقاله چه عواملی بر افزایش وفاداری مشتری موثر است؟ داشته باشید.

۳. ثبات مالی و جذب سرمایه‌گذار

با داشتن یک بیزینس پلن مناسب و اجرایی کردن برنامه‌های آن به سرمایه‌گذاران ثابت می‌کنید که شناخت کافی از مسیر کسب‌وکار خود داشته، از استراتژی‌های قدرتمند تجاری بهره برده و بیزینس‌تان دارای ثبات مالی است؛ در این راستا پیش‌بینی‌های منطقی و حساب‌شده و صورت‌های مالی درست می‌توانند کمک‌کننده باشند. سعی کنید داستانی منسجم از کسب‌وکارتان به سرمایه‌گذاران ارائه کنید.

اجزای بیزینس پلن

در بیزینس پلن عناصر کلیدی خاصی وجود دارد که شرکت‌ها باید آن را درنظر بگیرند. در ادامه به بررسی اجزای بیزینس پلن می‌پردازیم:

۱. اسم شرکت و شرح کسب‌وکار

نام شرکت و فعالیتی که انجام می‌دهید را به‌صورت ساده و قابل‌فهم بنویسید تا هرفردی بتواند به ماهیت کسب‌وکار شما پی ببرد.

۲. خلاصه تحقیقات درباره بازار و رقبا

اطلاعاتی که درباره بازار فروش محصول‌تان به‌دست آورده‌اید را بنویسید و لیستی از رقبا و چگونگی عملکردشان تهیه کنید و براساس اطلاعات گردآوری شده تحلیلی از تحقیقات خود ارائه دهید.

۳. مزیت رقابتی کسب‌وکار

مزیت رقابتی شامل مواردی است که کسب‌وکار شما را نسبت به سایر کسب‌وکارها متمایز می‌کند. مواردی که می‌توانند سبب ایجاد این تمایز شوند عبارت‌اند از: نوع برند، کاهش قیمت، ثبت اختراع، استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و … به‌یاد داشته باشید که مشتریان بخاطر مزیت رقابتی‌تان شما را انتخاب می‌کنند.

۴. برنامه بازاریابی

چگونه محصول‌تان را به مشتری ارائه می‌کنید؟ ازچه ابزارهایی برای تبلیغات استفاده می‌کنید؟ تمرکز شما بر چه بخشی از بازار است؟

ابتدا سعی‌ کنید به سوالات مطرح شده و پرسش‌هایی از این‌ دست، پاسخ مناسب دهید زیرا مجموعه اقداماتی که برای بازاریابی محصول‌تان انجام می‌دهید، باید در یک طرح منسجم ارائه شوند؛ به این طرح منسجم «برنامه بازاریابی» می‌گویند.

۵. ساختارهای سازمانی و وضع قوانین

هرکسب‌وکاری نیازمند ساختار و قوانین‌‌‌‌‌‌ مربوط به‌آن است؛ ساختاری که در آن نقش افراد مشخص شده باشد و قوانینی برای جلوگیری از تداخلات احتمالی، دوباره‌کاری و… وضع شود. همه کارکنان موظف‌اند تا به قوانین احترام گذاشته و آن‌ها را رعایت کنند.

۶. تعداد نیرو و توسعه کسب‌وکار

منابع انسانی قلب تپنده یک بیزینس محسوب می‌شود و مشخص‌بودن برنامه آن برای بیزینس پلن ضروری است؛ بنابراین به سوالات زیر و پرسش‌های مشابه، پاسخ مناسب دهید:

چه‌تعداد نیرو و با چه ویژگی‌هایی برای کدام بخش از کسب‌وکارتان نیاز دارید؟ برای آموزش و مهارت‌های نیروهای خود چه برنامه‌ای دارید؟ چه شاخصی برای رشد کسب‌وکار خود و کارکنان‌ دارید؟

۷. سیستم مالی

توسط مدیر مالی سازمان، برنامه‌هایی را برای مدیریت گردش مالی در سیستم مالی بنویسید. اگر مدیر مالی ندارید می‌توانید با کسب آموزش در این زمینه، خودتان این وظیفه را انجام دهید. فرآیندهای ثبت امور مالی، فروش، گزارشات مالی هفتگی و ماهانه ضروری هستند.

۸. برآوردهای مالی

برآوردهای مالی شامل مواردی هم‌چون: درآمد، هزینه، میزان سوددهی و سرمایه‌گذاری است. شما می‌توانید بودجه‌بندی هزینه‌ها را مشخص کنید؛ به‌عنوان مثال هزینه آموزش نیروها، قبوض، اجاره محل کار و… را تعیین کرده و پیش‌‌بینی خود را از میزان فروش و درآمدتان بنویسید.

مقاله مرتبط: نحوه محاسبه سود فروش و فواید آن

۹. سیستم مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار

سیستم مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار نرم‌‌‌افزاری است که به سازمان‌ها و کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا فرآیندهای کاری خود را به‌صورت قابل پیش‌بینی مدل‌سازی، ایجاد، ویرایش و اجرا کرده و اثربخشی آن‌ها را تجزیه‌وتحلیل کنند؛ بنابراین کارهای مهم مربوط به تولید محصول اصلی را نوشته، چگونگی انجام کارها را شرح داده و سیستم مدیریت فرآیندهای کسب‌وکار را برای جریان‌های آینده اعمال کنید.

مراحل نوشتن بیزینس پلن

برای نوشتن بیزینس پلن باید در زمینه کسب‌وکارتان اطلاعاتی مفید و جامع کسب کرده و نکات کلیدی بیزینسی را درنظر بگیرید. در ادامه به‌ آموزش نوشتن بیزینس پلن در ۹ گام می‌پردازیم:

1. به بررسی کلی کسب‌وکار و برنامه‌های پیش‌بینی شده بپردازید. بیشتر افراد، خلاصه یا چکیده طرح را در انتهای گزارش‌نویسی خود آماده می‌کنند اما در نهایت، این بخش در ابتدای بیزینس پلن شما ظاهر می‌شود و معمولاً در ۱ یا ۲ صفحه خلاصه می‌شود. برای خلاصه‌نویسی می‌توانید سوالات ضروری مرتبط با بیزینس خود طرح کنید و با پاسخ دادن به‌این سوالات کلیدی، چارچوبی جذاب ایجاد کنید؛ پرسش‌هایی مانند: محصول ما تا چه اندازه نیازهای مشتری را برطرف می‌کند؟ مخاطبان هدف ما در کسب‌وکار چه کسانی هستند؟ نسبت به رقبا چه مزیتی داریم؟
2. در این قسمت با ۳ فاکتورِ مأموریت، تاریخچه و اهداف، کسب‌وکار خود را شرح دهید تا مشتریان با رسالت و هدف نهایی کسب‌وکارتان آشنا شوند. در بخش مأموریت، صادقانه توضیح دهید که چرا و با چه انگیزه‌ای چنین بیزینسی را راه‌اندازی کرده‌اید؟ محصول‌ شما چه مشکلی را حل می‌کند؟ و… در قسمت تاریخچه کسب‌وکار می‌توانید تاریخ تأسیس، محصولات و خدمات‌تان در طول زمان، تعداد کارکنان و… را ذکر کنید. در قسمت اهداف کسب‌وکار این نکته را درنظر بگیرید که اهداف شما باید واقع‌گرایانه، مشخص و جزئی باشند.
3. در گام بعدی برای مشخص کردن مشتریان بالقوه خود، لازم است تا اطلاعات جمعیت‌شناسی مرتبط با بازار هدف را ارائه‌ کنید؛ اطلاعاتی نظیر: سن، درآمد، جنسیت، تحصیلات و… تعیین این موارد باعث می‌شود تا مخاطبان به‌ شما اعتماد کنند؛ زیرا متوجه می‌شوند که شما شناخت کافی را از مشتریان بالقوه دارید.
4. هوشمندانه تمام رقبایی که در حوزه کسب‌وکار شما فعالیت می‌کنند را زیر نظر گرفته و استراتژی‌های اعمال شده آن‌ها را تجزیه‌ و تحلیل‌ کنید. همچنین درباره بیزینس‌هایی که توان ورود به بازار کار شما را دارند، تحقیق کنید. سعی‌کنید به سوالاتی مانند: استراتژی فروش و قیمت‌گذاری رقبا به ‌چه‌صورت است؟ کیفیت خدمات آن‌ها به مشتریان درچه سطحی است؟ جایگاه رقبا در بازار کجاست؟ و… پاسخ دهید و وجه‌تمایز شما و رقبانتان را پیدا کنید.
5. در این‌بخش، از مزایا، فرآیند تولید و چرخه‌عمر محصولات کسب‌وکارتان بگویید. به‌عنوان مثال درباره ثبت اختراع، تبدیل ویژگی‌ها به مزایا، تضمین کیفیت محصول‌تان و… توضیح دهید.
6. استراتژی فروش و بازاریابی بخش مهمی از بیزینس پلن شما را تشکیل‌ می‌دهد؛ بخشی که تعیین می‌کند بیزینسی موفق با فروش بالا را اداره کنید یا بیزینسی با فروش محدود و رو به سقوط داشته باشید. به پرسش‌هایی مانند: چه‌برنامه‌هایی برای رشد کسب‌وکارتان دارید؟ چگونه مشتریان قدیمی‌تان را حفظ می‌کنید؟ و… پاسخ مناسب دهید.
7. نقش افراد تیم‌تان را بعد از سنجش مهارت‌هایشان تعیین کنید. در این قسمت‌ از بیزینس پلن می‌توانید رزومه بنیان‌گذاران، که‌ شامل مواردی هم‌چون: تحصیلات، جوایز و افتخارات، سابقه‌ حرفه‌ای و… را بنویسید.
8. در قدم بعدی مواردی مانند: صورت‌حساب‌های جاری، میزان درآمد جاری، صورت سود و زیان، نسبت نقدینگی به توان بازپرداخت بدهی و… را درنظر بگیرید و برای تعیین بودجه مورد نیاز از نوشتن اعداد نجومی پرهیز کنید. به‌ هیچ‌ عنوان هزینه‌ها را دست‌کم نگیرید زیرا بی‌توجهی به‌این مسئله موجب سقوط کسب و کارتان خواهد شد.
9. آخرین بخش بیزینس پلن مربوط به ارائه اسناد و مدارک است. مدارک کارآمدی که به‌ آن نیاز دارید شامل: مجوزهای قانونی و حرفه‌ای مربوط به کسب‌وکار، قراردادهای مشتریان و سفارشات، گواهی‌های ثبت اختراع، قراردادهای شما با سایر کسب‌وکارها و… می‌باشد.

نمونه بیزینس پلن رایگان

پیش از این به‌اجزای بیزینس پلن و گام‌های نوشتن آن اشاره‌ کردیم. در این قسمت فایل نمونه بیزینس پلن آماده رایگان برای دانلود آمده است که از سایت هاب اسپات گرفته شده و بررسی آن می‌تواند نوشتن طرح کسب‌وکار را برایتان ساده‌تر کند.

سوالات متداول بیزینس پلن

بیزینس پلن چیست؟

طرح کسب‌وکار یا بیزینس پلن (Business Plan) نقشه راهی برای بیزینس شماست که اهداف و جزئیات نحوه برنامه‌ریزی را برای رسیدن به این اهداف مشخص می‌کند.

ویژگی‌های‌ یک بیزینس پلن خوب چیست؟

به‌وضوح مسئولیت‌های اجرا را مشخص می‌کند، با فرآیند پیگیری و برنامه‌ریزی زنده نگه‌داشته ‌می‌شود، متناسب با نیازهای تجاری است، مشتریان را متعهد می‌کند، واقع‌بینانه و قابل اجراست و…

انواع مدل‌های بیزینس پلن کدام‌اند؟

بیزینس پلن انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها شامل: مدل خرده‌فروشی (Retailer) ، مدل تبلیغاتی (Advertisement)، مدل توزیعی (Distributor)، مدل تولیدی (Manufacturer)، مدل شبکه‌ای، وابسته‌ و… هستند.