زمان تکت اصطلاحی در ساخت و تولید است که به زمان مورد نیاز برای تولید یک محصول یا تقاضا اشاره دارد. این زمان را باید به نوعی زمان بین شروع تولید یک واحد از کالایی خاص تا شروع تولید واحد دیگر دانست. این مفهوم ساده می‌تواند با استفاده صحیح از آن تبدیل به یک ابزار قدرتمند برای مدیران پروژه شود. استفاده از همین مفهوم باعث می‌شود تا بتوان پروژه را به خوبی انجام داد و با مشکلاتی مانند کمبود وقت یا هدر رفتن منابع مواجه نشد که این موارد در نهایت به افزایش سود و بهره‌وری مجموعه منجر می‌شوند.
در این مطلب از پادرو قصد داریم نکاتی را در خصوص زمان تکت بیان کنیم و سپس در خصوص مزایای استفاده از آن مطالبی را بیان کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
تعریف و ریشه کلمه زمان تکت
زمان تکت (Takt Time) اصطلاحی است که از کلمه ژاپنی (Takuto Taimi) گرفته شده است. اما این کلمه را نباید ریشه اصلی این کلمه دانست. در حقیقت ریشه اصلی این کلمه از زبان آلمانی و کلمه (Taktzeit) آمده است. این کلمه به معنی زمان چرخه، تنظیم سرعت یا ریتم است.
زمان تکت چیست؟
زمان تکت در حقیقت فرمولی است که به کمک آن، می‌توان مراحل متفاوت فرایند تولید را به شکلی مناسب مدیریت کرد تا میزان اتلاف وقت و هزینه کاهش پیدا کند. بسیاری از تولیدکنندگان از فرمول تکت تایم برای برنامه‌ریزی بهتر روندها استفاده می‌کنند تا در نهایت بتوانند به فرایند تولید سرعت بخشند و روی آن کنترل داشته باشند.
از دیگر کارهایی که با کمک زمان تکت می‌توان انجام داد، کنترل و نظارت مناسب روی کارایی خط تولید است. این امر باعث می‌شود تا به مرور فرایندهای اضافه و موارد غیرضروری حذف شوند تا کار به شکلی بهینه‌تر انجام شود.
پس باید بگوییم که زمان تکت به صورت کلی به مدیریت زمان و پیش‌بینی مشکلات تولید کمک می‌کند و باعث می‌شود تا مجموعه بهره‌وری بسیار بیشتری داشته باشد. با دانستن زمان تکت می‌توانید حداکثر زمانی که برای تولید هر واحد کالا نیاز دارید را متوجه شوید. پس از آن می‌توان با استفاده از روش‌های متفاوت این زمان را کاهش داد تا مشکلات و مسائل پیش‌بینی نشده در روند تولید شما مشکل ایجاد نکند.
فرمول محاسبه زمان تکت
تا کنون متوجه شدیم که زمان تکت می‌تواند در میزان سود و بهره‌وری مجموعه بسیار مؤثر باشد. همین امر باعث می‌شود تا اهمیت فرمول محاسبه زمان تکت را درک کنید. دانستن زمان لازم برای تولید هر واحد کالای مورد نیاز مشتری در مدت معین کاری سخت و دشوار نیست.
محاسبه این زمان باعث می‌شود تا زمان دقیق لازم برای تولید هر واحد را بدانید و بتوانید پروژه را به درستی مدیریت کنید. فرمول محاسبه زمان تکت به شرح زیر است.
زمان تکت = تعداد کل ساعات کاری پروژه تقسیم بر میزان تقاضای مشتری
به عنوان مثال مشتری درخواست 10 واحد از کالایی را می‌کند و انتظار دارد آن را در 10 روز تحویل بگیرد. اگر میزان ساعت کاری در هر روز 8 ساعت باشد، برای تولید تمام کالاها 80 ساعت زمان دارید، پس باید هر واحد کالا در 8 ساعت کاری ساخته شود. البته در این بین باید به مواردی مانند استراحت کارگران، جلسات و برخی موارد دیگر که می‌تواند در زمان وقفه ایجاد کند نیز توجه داشته باشید تا کار به شکلی دقیق‌تر انجام شود.
زمان تکت در حقیقت فرمولی است که به کمک آن می‌توان مراحل متفاوت فرایند تولید را به شکلی مناسب مدیریت کرد تا میزان اتلاف وقت و هزینه کاهش پیدا کند.
استراتژی زمان تکت
داشتن استراتژی زمان تکت باعث می‌شود تا صاحبان کسب‌وکار و یا مدیران پروژه بدانند که زمان ایده‌آل و مناسب برای تولید هر واحد کالا به چه میزان است. این کار باعث می‌شود تا برنامه‌ریزی بهتری انجام دهند. گاهی برای رساندن کالا در زمان مناسب نیاز است تعداد نیروها یا ساعات کاری روزانه افزایش پیدا کند و گاهی می‌توان کالا را در زمانی کوتاه‌تر تولید کرد و پس از آن به پروژه‌های دیگر رسید. همین موارد باعث می‌شود تا کارایی مجموعه افزایش مناسبی پیدا کند و زمان و منابع کمتری برای تولید کالاها هدر رود.
این روزها تکت تایم تبدیل به معیار مهمی برای بسیاری از تولیدکنندگان شده است. هر چه کارخانه‌ها هوشمندتر می‌شوند و از تکنولوژی بیشتری در آنها استفاده می‌شود، ردیابی و محاسبه تکت ساده‌تر می‌شود. به همین دلیل بسیاری از مدیران کارخانه‌ها یا پروژه‌ها به این مورد توجه بسیاری می‌کنند تا از مزایای آن حداکثر استفاده را برای بهبود عملیات‌ها و تولیدهای گوناگون مجموعه ببرند.
برای محاسبه زمان تکت باید تعداد کالاهای سفارش داده شده را بر زمان درخواستی تقسیم کرد. با این کار می‌توان حداکثر زمان تولید هر واحد کالا را دانست.
مزایای زمان تکت
تکت تایم به دلیل مزایای بسیاری که دارد به یک ابزار بسیار محبوب و پرکاربرد در مدیریت پروژه تبدیل شده است. از مهم‌ترین مزایای تکت تایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- کارآمدتر کردن فرایندها
اگر زمان تکت به درستی محاسبه شده باشد، می‌توان زمان دقیق برای انجام هر کدام از بخش‌های تولید را محاسبه و اندازه‌گیری کرد. این کار باعث می‌شود تا نقاط ضعف مجموعه به درستی مشخص شوند و دیگر نیاز نباشد کل فرایند را چندین بار بررسی کرد تا شاید بتوان آن را تقویت کرد. با دانستن این موارد می‌توانید با تقویت قسمت‌های ضعیف‌تر مجموعه، فرایند را بسیار کارآمدتر کنید.
اگر می‌خواهید به خبرنامه رایگان پادروکلاب دسترسی داشته باشید، فرم زیر را پر کنید.
2- کاهش ضایعات
یکی دیگر از مزایای تکت تایم، کاهش ضایعات و حتی در برخی موارد حذف ضایعات است. با استفاده از این روش می‌توانید از منابع به صورت هوشمندانه‌تری استفاده کنید و همین امر سبب می‌شود تا میزان ضایعات کار به شدت کاهش پیدا کند.
3- مدیریت استراتژیک موجودی
صنایع متفاوت در ماه‌های متفاوت سال به میزان یکسانی سفارش ندارند. میزان سفارش و تولید آنها در برخی ماه‌های سال بیشتر است و در برخی ماه‌ها میزان سفارش دریافتی این مجموعه‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند. از دیگر مزایای استفاده از تکت تایم، مدیریت استراتژیک موجودی است. با استفاده از این ابزار می‌توانید پیش‌بینی کنید که چه میزان تولید در زمان‌های متفاوت سال دارید و تولید این کالاها چقدر زمان نیاز دارد. با دانستن این نکات می‌توانید برنامه‌هایی برای کاهش هدر رفتن وقت و افزایش تولید داشته باشید.
4- تنظیم سرعت
معمولاً هیچ مجموعه‌ای تنها یک پروژه در حال انجام ندارد. همین امر باعث می‌شود تا یکی دیگر از مزایای استفاده از تکت تایم خودش را نشان دهد. با استفاده از استراتژی‌های متفاوت زمان تکت می‌توان سرعت کلی پروژه‌های در حال انجام را سنجید. این کار باعث می‌شود تا پروژه‌هایی که از برنامه‌ریزی عقب‌تر یا جلوتر هستند را شناسایی کرد و اقدامات لازم برای پیش رفتن پروژه‌ها به صورت مناسب را انجام داد. در این زمان باید سرعت پروژه‌هایی که از زمان مورد نظر جلوتر هستند را کاهش داد و زمان بیشتری به پروژه‌هایی که از برنامه‌ریزی عقب‌تر هستند، اختصاص داد تا کار به بهترین شکل ممکن و در زمان مشخص شده انجام شود.
بیشتر بخوانید: کاهش هزینه ارسال
5- مدیریت زمان
از دیگر مزایای تکت تایم، مدیریت هوشمندانه و مناسب زمان است. برخی از فرایندهای تولید ممکن است با مشکلاتی همراه باشند و باعث شوند تا سایر فرایندها نیز تحت تأثیر قرار گیرند. این کار در روند کلی کار مشکل به وجود خواهد آورد و نمی‌توان به میزان تولید مورد نظر رسید. با استفاده از مزایای زمان تکت می‌توان این گلوگاه‌های مشکل‌ساز را پیدا کرد و اقدامات مناسب برای رفع مشکلات را انجام داد.
6- ثبات تولید
یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای استفاده از ابزار تکت تایم، ایجاد ثبات در روند تولید است. این کار باعث می‌شود تا شما بتوانید میزان مشخصی کالا را در ماه به راحتی تولید کنید و همین امر باعث می‌شود تا مشتریان خیالشان از این روند راحت باشد و بیشتر به سراغ کسب‌وکار شما بیایند.
کارآمدتر شدن فرایند، کاهش ضایعات، مدیریت زمان، تنظیم مناسب سرعت و ثبات تولید از مهم‌ترین مزایای استفاده از زمان تکت است.
چرا محاسبه و استفاده از زمان تکت مهم است؟
همان‌طور که گفتیم تکت تایم در حقیقت زمان مورد نیاز برای تولید هر واحد از یک کالای خاص است. دانستن این زمان باعث می‌شود تا بتوانید فرایند را به صورت کلی بهبود بدهید. در بخش قبل به برخی از مزایای مهم استفاده از این روش اشاره کردیم اما موارد دیگری نیز وجود دارند که باعث می‌شوند تا این روش اهمیت بسیار بالایی داشته باشد. با صرف زمانی کوتاه برای محاسبه تکت تایم می‌توان کارهای دیگری نیز انجام داد. از مهم‌ترین این کارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1- مشاهده تغییر عملکرد نسبت به برنامه در روزهای متفاوت
در صورتی که در روزهایی خاص، عملکرد از برنامه مشخص شده کمتر یا بیشتر باشد، می‌توان به راحتی آن را متوجه شد و اقدامات لازم برای عدم برخورد با مشکلات در آینده را انجام داد.
2- تشخیص ضعف در روند
گاهی روال تنها اندکی از روند مشخص شده کندتر است. این امر باعث می‌شود تا در یک یا دو روز نتوان این کاهش اندک سرعت را متوجه شد. اما با بررسی روند کاری می‌توان به این نکته رسید. متوجه شدن این نکته در زمان مشخص باعث می‌شود تا کارهایی برای افزایش سرعت روند در زمان مناسب انجام دهید تا موعد تحویل کالا با تأخیر و مشکل مواجه نشود.
3- کاهش یا افزایش مناسب اضافه کاری
برخی مواقع برای رساندن به موقع کالاها باید زمان کاری را افزایش داد. در این زمان‌ها می‌توان کارکنان را به افزایش ساعت اضافه کاری تشویق کرد. این کار باعث می‌شود تا روند به درستی پیش رود و با تأخیر مواجه نشود. همچنین در زمان‌هایی که تولید جلوتر از زمان‌بندی است، میزان اضافه کاری را کاهش داد تا در نهایت شرکت از این قضیه متضرر نشود.
بیشتر بخوانید: ارسال بسته در روزهای پر ترافیک
4- آگاهی از محدودیت‌های مجموعه
زمانی که مجموعه به صورت فشرده در حال انجام کار است و می‌دانید که زمان اضافه‌ای برای قبول پروژه جدید ندارید، با قبول کاری جدید، مجموعه و خود را در دردسرهای متفاوت نخواهید انداخت.
محدودیت‌های تکت تایم
مانند هر روش و ابزار دیگری، تکت تایم نیز محدودیت‌های مخصوص به خود را دارد. یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های این ابزار عدم محاسبه مشکلات انسانی در روند تولید است. گاهی افراد ممکن است به دلایل متفاوت مانند بیماری نیاز به مرخصی داشته باشند یا در حین کار با مشکلاتی مانند قطعی برق و توقف روند تولید مواجه شوند. این موارد در زمان تکت پیش‌بینی نشده است و باید در هنگام مدیریت و برنامه‌ریزی خود زمانی را برای این موارد در نظر داشته باشید.
از دیگر محدودیت‌های تکت تایم سلسله مراتب و وظایف هر سطح است. این کار باعث می‌شود تا میزان انعطاف‌پذیری کلی اندکی کاهش یابد. البته این کار مزایایی نیز دارد که از مهم‌ترین آنها باید به عدم حجیم شدن کارها در فازها و سطح‌های خاص و متفاوت اشاره کرد. برای اینکه بتوانید این مشکل را به شکلی مناسب کاهش دهید باید زمان کار بین دسته‌ها و گروه‌های متفاوت را در نظر بگیرید. زیرا زمان تکت زمان لازم برای تولید هر واحد کالاست که گاهی تولید این کالا باید در بخش‌های متفاوتی انجام شود.
روش‌هایی برای همسو کردن زمان تکت با سرعت تولید
محاسبه زمان تکت شاید کاری بسیار ساده و آسان باشد اما رسیدن به اهداف مشخص شده در این روش در برخی مواقع آنقدرها هم که به نظر می‌رسد آسان نیست. برای این که بتوان به زمان‌های مشخص شده رسید و کار را به درستی انجام داد باید از روش‌هایی استفاده کنید. این روش‌ها عبارتند از:
1- بهینه‌سازی فرایند
روند تولید را به دقت بررسی کنید و فرایندهای اضافه را حذف کنید. این کار باعث می‌شود تا زمان تولید کالاها به زمان پیش‌بینی شده نزدیک‌تر شود.
2- توجه به اصل (5S)
یکی دیگر از کارهایی که باعث نزدیک شدن سرعت تولید به زمان پیش‌بینی شده می‌شود، توجه و رعایت اصول (5S) است. این اصول شامل موارد زیر می‌شوند.
- ساماندهی
- پاکیزگی محیط
- نظرم و ترتیب
- استانداردسازی فرایندها
- نگهداری
توجه به این موارد می‌توان تواند عملیاتی هر مجموعه‌ای را افزایش دهد.
3- انعطاف‌پذیری در تولید
یکی از عواملی که سبب افزایش چابکی و توان تولید محصولات و کالاهای متنوع در زمان کوتاه می‌شود، انعطاف‌پذیری بالای آن است. استفاده از مواردی مانند افزایش ساعت کاری، کارکنان موقت، توان تغییر سریع کالای تولیدی و بسیاری موارد دیگر باعث می‌شوند تا بتوانید سرعت تولید را به میزان مناسبی افزایش دهید.
در ادارات نیز برای بهبود فرایند رسیدگی به سندها و کارهای متفاوت می‌توان از تکت تایم استفاده کرد.
کاربرد دیگر زمان تکت
باید بدانید که تکت تایم تنها برای تولید کالاها در کارخانه‌های و مجموعه‌های متفاوت کاربرد ندارد. می‌توان از این ابزار در محیط‌های اداری نیز استفاده کرد. این کار باعث می‌شود تا بتوان زمان مورد نیاز برای تنظیم سندها یا کارهای گوناگون اداری دیگر را محاسبه کرد تا بتوان در زمان مشخص به اهداف تعیین شده رسید. پس باید بگوییم که یکی دیگر از کاربردهای زمان تکت، بهبود و کارآمدتر کردن فرایندهای اداری گوناگون است.
جمع‌بندی
- زمان تکت را باید یکی از ابزارهای مفید و کاربردی برای محاسبه زمان تولید یک واحد کالا دانست.
- با استفاده از این ابزار می‌توان مشخص کرد که هر واحد کالا باید در چه بازه زمانی تولید شود تا سفارشات مشتری به صورت دقیق و در زمان تعیین شده حاضر شود.
- برای محاسبه زمان تکت باید تعداد کالاهای سفارش داده شده را بر زمان درخواستی تقسیم کرد. با این کار می‌توان حداکثر زمان تولید هر واحد کالا را دانست.
- استفاده از زمان تکت مزایای فراوانی مانند کارآمدتر شدن فرایند، کاهش ضایعات، مدیریت زمان، تنظیم مناسب سرعت و ثبات تولید دارد.
- همچنین با استفاده از زمان تکت می‌توان ضعف روند را تشخیص داد، میزان اضافه کاری کارکنان را به درستی مدیریت کرد و محدودیت‌های مجموعه را به خوبی متوجه شد.
- برای این که بتوان سرعت تولید را به تکت تایم نزدیک کرد می‌توان از روش‌های متفاوتی استفاده کرد.
- از این روش‌ها باید به بهینه‌سازی فرایند، توجه به اصول (5S) و افزایش انعطاف‌پذیری اشاره کرد.
- شاید یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های ابزار زمان تکت، عدم محاسبه مشکلات و مسائل انسانی پیش‌بینی نشده مانند مرخصی افراد است.
- از تکت تایم می‌توان برای افزایش بهره‌وری و کارایی ادارات نیز استفاده کرد.
- آیا شما تا کنون از تکت تایم استفاده کرده‌اید؟ چقدر توانسته‌اید از مزایای آن بهره‌مند شوید؟ چه نکات دیگری در خصوص تکت تایم می‌دانید؟
- نظرات و تجربیات خود را در قسمت کامنت با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.