بازاریابی شبکه های اجتماعی در سال‌های اخیر توجه افراد بسیاری را به خود جلب کرده است. با رواج شبکه‌های اجتماعی در جامعه، اغلب صاحبان مشاغل و کسبوکارها نسبت به معرفی برندشان در قالب این رسانه‌های پرقدرت علاقه‌مند شده‌اند. اما باید بدانیم که موفقیت در حوزهٔ سوشال مدیا مارکتینگ، مستلزم تدوین استراتژی درست است. در این مطلب، ۵ مرحلهٔ تدوین استراتژی بازاریابی شبکه های اجتماعی معرفی شده و نکات مهم در هر مرحله ارائه خواهد شد. در بخش پایانی، ابزارهای مفید و کاربردی برای فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی معرفی شده‌اند.
مخاطبان این مطلب، استراتژیست‌های محتوا هستند که قصد تدوین استراتژی بازاریابی شبکه های اجتماعی برای صاحبان مشاغل و کسبوکارها را دارند. با این حال، شما می‌توانید با حذف بعضی مراحل، از این نکات برای بازاریابی کسب‌وکار شخصی خودتان بهره بگیرید.
بازاریابی شبکه های اجتماعی چیست؟
در یک بیان ساده، بازاریابی شبکه اجتماعی یا سوشال مدیا مارکتینگ (Social Media Marketing) به معنی معرفی برند شما در قالب شبکه‌های اجتماعی است. بدین ترتیب شما می‌توانید دایرهٔ مشتریان خود را تا حد زیادی وسعت بخشیده و محصولات و خدمات خود را در حوزهٔ وسیع‌تری عرضه کنید. البته فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی، چیزی فراتر از معرفی خدمات، کالاها و محصولات شماست. شما باید بتوانید به نحوی مؤثر با کاربران ارتباط برقرار کرده و بخشی نیازهای آنان را از طریق فعالیت در این پلتفرمها برطرف سازید. در معرفی مراحل مختلف تدوین استراتژی موفق بازاریابی شبکه های اجتماعی، با جزئيات بیشتری به این موضوع خواهیم پرداخت.
انواع بازاریابی شبکه های اجتماعی
پلتفرمها و رویکردهای متنوعی برای سوشال مدیا مارکتینگ وجود دارند و یکی از اقدامات مهم تدوین استراتژی محتوا، انتخاب محیط مناسب جهت فعالیت است. در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام، توییتر، و یوتیوب را می‌توان محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی در میان کاربران ایرانی دانست. در کنار این گزینه‌ها لینکدین، فیس‌بوک، پینترست و اسنپ‌چت نیز می‌توانند برای برخی کسبوکارها کاربردی باشند.
فارغ از اینکه از چه بستری برای تولید محتوا و سوشال مدیا مارکتینگ بهره می‌گیرید، ۳ رویکرد کلی در بازاریابی شبکه های اجتماعی وجود دارند. در ادامه به معرفی مختصر انواع بازاریابی شبکه های اجتماعی می‌پردازیم.
- شبکه‌سازی: در این رویکرد، هدف شما تنها برقراری ارتباط مستقیم با مشتریان است. پاسخگویی به سؤالات، پرسیدن نظرات در مورد محصولات و انتشار نظرات آنان برای سایر کاربران، می‌تواند به ایجاد اعتماد و افزایش وفاداری مشتریان کمک کند.
- ارائه محتوای کاربردی: در این رویکرد، شما با تولید محتوای جذاب و کاربردی توجه مخاطبان را جلب کرده و سپس از طریق تبلیغات، شانس خود برای جذب مشتری را افزایش می‌دهید.
- جذب حداکثری: برای برخی کسبوکارها، تنها افزایش میزان دنبال کنندگان و ایجاد ترافیک مهم و تأثیرگذار است. در این گونه موارد، تولید محتواهای جالب و سرگرم کننده مورد توجه قرار می‌گیرد.
برخی افراد تصور می‌کنند برای بالا بردن شانس موفقیت در بازاریابی شبکه های اجتماعی، لازم است در تمامی پلتفرمها حضور داشته باشند. در سال‌های گذشته این روش یک راهبرد کارآمد برای جذب حداکثری مخاطبان محسوب می‌شد. اما در حال حاضر، رقابت در هر یک از شبکه های اجتماعی بسیار فشرده است.
هر کدام از پلتفرمها، الگوریتم‌های سختگیرانه‌ای برای معرفی محتوای شما به مخاطبان دارند. بنابراین حضور متوسط در چند شبکه اجتماعی نمی‌تواند موفقیت شما را تضمین کند و احتمالاً منجر به اتلاف سرمایه و انرژی خواهد شد. برای انتخاب پلتفرم مناسب، می‌توانید از تحلیل مخاطب و مطالعهٔ رقبا که متعاقبا شرح داده خواهد شد، کمک بگیرید.
برای افزایش شانس موفقیت در بازاریابی شبکه های اجتماعی، بهتر است در ابتدای مسیر در یکی از پلتفرمها فعالیت حداکثری و حضور پررنگ داشته باشید. پس از تثبیت موقعیت در یکی از پلتفرمها، خواهید توانست تا حدی در سایر رسانه های اجتماعی نیز نفوذ کنید.
صفر تا ۱۰۰ استراتژی بازاریابی در شبکه های اجتماعی
شروع فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی، با تدوین استراتژی مناسب صورت می‌گیرد. بدون توضیح اضافه، به معرفی مراحل تدوین یک استراتژی موفق برای بازاریابی در شبکه های اجتماعی می‌پردازیم.
تعیین هدف بازاریابی در رسانه های اجتماعی
هدفی که برای فعالیت های بازاریابی در رسانه های اجتماعی تعیین می‌شود، باید در راستای هدف جامع کسب‌وکار باشد. بسیاری از افراد در این مرحله دچار اشتباه می‌شوند. به عنوان مثال، رسیدن به تعداد خاصی از فالوور و لایک در صفحهٔ اینستاگرامی نمی‌تواند هدف درستی در بازاریابی باشد. زیرا این اعداد هیچ کدام بیانگر میزان رشد کسب‌وکار نیستند. شما ممکن است تعداد زیادی دنبال کننده در شبکه‌های اجتماعی داشته باشید، اما بسیاری از آنها هیچ وقت به مشتریان شما تبدیل نشوند.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع فروش در اینستاگرام برای تازه‌کارها |
در مرحلهٔ هدف‌گذاری، بهتر است اصول عمومی هدف‌گذاری را رعایت کنید. در حال حاضر، روش اسمارت (SMART) یکی از رایج‌ترین و موفق‌ترین روش‌های هدف‌گذاری است که به شما نیز توصیه می‌شود. برای این منظور هدف شما باید ۵ ویژگی مهم را دارا باشد.
- مشخص (Specific): هدف باید واضح و روشن باشد. به عنوان مثال، ممکن است به عنوان یک تولیدکنندهٔ کفش، در زمینه‌‌ٔ فروش کتانی عملکرد مناسبی داشته باشید و هدف از بازاریابی شبکه های اجتماعی، افزایش فروش کفش‌های راحتی باشد. باید مشخص کنید که نتیجهٔ مورد انتظار شما از بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی چیست.
- قابل اندازه‌گیری (Measurable): تعیین تعداد فروش صورت گرفته در بستر شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند یک مثال از هدف قابل اندازه‌گیری باشد. اگر کسب‌وکار مد نظر شما ابعاد بزرگی داشته و سایت اختصاصی داشته باشد، می‌توان مواردی همچون تعداد ورودی از کلیک‌های شبکه‌های اجتماعی را به عنوان یک هدف تعیین کرد.
- قابل دستیابی (Attainable): ناگفته پیداست که رساندن تعداد فروش به یک میلیارد در مدت یک هفته برای یک کسب‌وکار کوچک محلی، هدفی غیرقابل دستیابی است. هدف باید در تناسب با ابعاد کسب‌وکار و به صورت واقع‌نگرانه تنظیم شده باشد.
- مرتبط (Relevant): همانطور که اشاره شد بازاریابی شبکه های اجتماعی، باید در راستای اهداف اصلی مجموعه صورت گیرد. به عنوان مثال، افزایش تعداد دنبال کننده‌ها در بسیاری از موارد نمی‌تواند هدف نهایی از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی باشد. مگر آنکه رویکرد کسب‌وکار، از نوع «جذب حداکثری» باشد که پیش از این معرفی شد.
- زمان‌دار (Timely): بدون داشتن چارچوب زمانی، هدف معنا ندارد. اگر فروش ۱۰۰۰ عدد محصول به عنوان هدف تعیین شده است، باید مشخص شود که زمان دستیابی به آن یک ماه است یا یک فصل یا یک سال.
شناسایی مخاطب در شبکه های اجتماعی
بازاریابی شبکه های اجتماعی، فعالیتی فراتر از معرفی و تبلیغ محصولات یک کمپانی در بستر این پلتفرم‌هاست. برقراری تعامل با مخاطب و رفع نیازهای آنها، یک ضرورت اساسی در انواع بازاریابی شبکه های اجتماعی به حساب می‌آید. برای این منظور باید بدانید مخاطبان شما چه کسانی هستند، چه نیازهایی دارند و با چه نوع محتوایی ارتباط بهتری برقرار می‌کنند. در این مرحله دو سؤال مهم باید پاسخ داده شود.
- مشتریان و مخاطبان فعلی کسب‌وکار چه کسانی هستند؟
- مشتری و مخاطب هدف کسب‌وکار چه کسی است؟
همکاری متقابل بین صاحبان کسب‌وکار و استراژیست محتوا اهمیت ویژه‌ای در شناخت مخاطب و مشتریان هدف دارد. تعیین قشر هدف توسط صاحبان مشاغل صورت می‌گیرد. همچنین اطلاعات لازم در مورد اینکه مشتریان فعلی مجموعه چه کسانی هستند، عموماً توسط کارفرما گردآوری شده و در اختیار استراتژیست قرار می‌گیرد. هر چه اطلاعات بیشتری از مخاطبان وجود داشته باشد، تعیین نوع و لحن محتوای مناسب آسان‌تر خواهد بود. حداقل اطلاعاتی که در مورد مشتریان باید مشخص شود، شامل موارد زیر است:
- ردهٔ سنی
- جنسیت
- شغل و تحصیلات
- محل زندگی و موقعیت جغرافیایی
تحلیل عملکرد رقبا در شبکه های اجتماعی
یکی دیگر از الزامات موفقیت در تدوین یک استراتژی بازاریابی شبکه های اجتماعی، بررسی و تحلیل عملکرد رقبا در شبکه‌های اجتماعی است. شما می‌توانید با تجزیه و تحلیل عملکرد رقبا، به اطلاعات کاربردی مهمی دست پیدا کنید که در ادامه به برخی از موارد اشاره می‌کنیم.
تعیین شبکه اجتماعی اصلی
برای انتخاب بستر مناسب جهت انجام فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی، می‌توانید از نتایج مطالعهٔ رقبا بهره بگیرید. بیشتر رقبای شما در کدام رسانه اجتماعی حضور پررنگ‌تری دارند؟ اگر بعضی از کسبوکارها در چندین پلتفرم فعالیت می‌کنند، کدام یک فعال‌تر بوده و بازخورد بیشتری از جانب کاربران دریافت می‌کند؟ با پاسخ دادن به این سؤالات، می‌توانید از همان ابتدا، در محلی فعالیت خود را آغاز کنید که تعداد زیادی از مشتریان بالقوهٔ شما در آن حضور دارند.
الگو گرفتن از نقاط قوت رقبا
برای الگو گرفتن از نقاط قوت رقبا، لازم است ببینید که آنها در چه زمینه‌هایی عملکرد موفق دارند و چه راهبردهایی باعث شده است تا بتوانند مشتریان زیادی از طریق فعالیت در شبکه‌های اجتماعی جذب کنند.
- زمانبندی تولید محتوا در پیج‌های رقبا به چه صورت است؟
- چه نوع محتوایی تولید می‌کنند؟ عکس، ویدیو، اینفوگرافیک، موشن گرافیک، خبرنامه ایمیلی، کتاب الکترونیک، راهنمای استفاده، وبینار و لایو از جمله فرمت‌های رایجی هستند که در تولید محتوا برای بازاریابی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- کاربران نسبت به چه نوع محتوا و اطلاعاتی عکس‌العمل مثبت بیشتری نشان می‌دهند؟
با رصد کردن فعالیت رقبا در شبکه های اجتماعی، شما می‌توانید پربازده‌ترین شیوه‌های تولید محتوا را تعیین کرده و از نتایج این تحلیل‌ها برای تعیین نوع محتوای ارائه شده و زمانبندی انتشار محتوا الگو بگیرید.
کسب اطلاعات بیشتر در مورد مخاطب
در مرحلهٔ تحلیل مخاطب گفته شد که هر چه اطلاعات بیشتری در خصوص مشتریان کسب‌وکار داشته باشیم، تولید محتوای مناسب برای آنها ساده‌تر خواهد بود. در صورتی که کسب‌وکار نوپا باشد و یا به دلایل دیگر اطلاعات کافی در این زمینه وجود نداشته باشد، می‌توانید از طریق مطالعهٔ مخاطبان و مشتریان رقبا، اطلاعات قابل توجهی در مورد جامعهٔ هدف کسب کنید.
شناسایی خلأها و فضاهای خالی
برای موفقیت در رقابت تنگاتنگ سوشال مدیا مارکتینگ، گاهی الگوبرداری و تکرار جزء به جزء فعالیت‌های همکاران کافی نیست. به منظور جلب توجه کاربران، بهتر است یک وجه متمایز و جدید به محتوای خود اضافه کنید. برای این کار، لازم است پس از مطالعهٔ عملکرد کسب‌وکارهای هم‌صنف، مشخص کنید جای چه نوع محتوا و خدماتی در بستر شبکه‌های اجتماعی خالی است.
مخاطبان بالقوهٔ شما چه نیازی دارند که در حال حاضر برطرف نمی‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال می‌توانید از درخواست‌ها و نظرات پرتکرار کاربران در شبکه‌های اجتماعی کمک بگیرید. به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید مخاطبان شما، فرصت و علاقهٔ زیادی برای گوش کردن به پادکست را دارند. اما در حال حاضر هیچ یک از رقیبان، چنین محتوایی عرضه نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ راهکار برای افزایش فروش در اینستاگرام |
بازنگری محتوا و استراتژی بازاریابی شبکه های اجتماعی
بسیاری از کسبوکارها که برای بازاریابی شبکه های اجتماعی به سراغ استراتژیست می‌روند، غالباً پیش از این تا حدی در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشته‌اند. در این صورت، اقداماتی که تاکنون صورت گرفته است باید مطالعه و بازنگری شود. محتواهایی که با توجه به اهداف تعیین شده، بازخورد مناسبی دریافت می‌کنند باید تقویت شود. در مقابل، شیوه‌هایی که کارایی کافی برای جذب مخاطب و تبدیل مخاطب به مشتری ندارند، با روش‌های جدیدی که در مراحل پیشین به دست آمده است جایگزین می‌شوند.
تعریف نقطهٔ مبنا
یکی از کاربردهای بررسی فعالیت‌های فعلی کسب و کار در شبکه‌های اجتماعی، تعیین یک نقطهٔ مبنا است. مقصود از نقطهٔ مبنا، تعیین وضعیت فعلی نسبت به هدف نهایی است. به عنوان مثال، اگر هدف فروش ۵۰۰ محصول در ماه از طریق صفحه اینستاگرامی است، در حال حاضر چند محصول در ماه از این طریق به فروش می‌رسد؟
همچنین بهتر است سایر فاکتورهای اندازه‌گیری میزان فعالیت در شبکه های اجتماعی ثبت شوند. تعداد دنبال کننده‌ها، متوسط میزان لایک‌های هر نوع از پست‌ها، کامنت‌ها و نظرات کاربران و دنبال کننده‌ها از جمله مواردی هستند که می‌توانید در این مرحله ثبت کنید. بدین ترتیب با گذشت زمان، قادر خواهید بود میزان تأثیرگذاری هر یک از این عوامل در هدف نهایی را بررسی کنید. به عنوان مثال، ممکن است مشاهده کنید که تقویت تعامل با مخاطبان فعلی، بیش از افزایش تعداد دنبال کنندگان، به رشد کسب‌وکار شما کمک می‌کند و لازم است بر روی این موضوع تمرکز بیشتری داشته باشید.
افزایش اعداد و ارقامی همچون تعداد دنبال کنندگان و لایک و کامنت، به تنهایی نمی‌تواند هدف بازاریابی شبکه های اجتماعی باشد. با این حال، شما باید از تأثیر این عوامل در رسیدن به هدف آگاه باشید.
تعیین استراتژی تغییر مخاطبان
ممکن است مخاطبان فعلی یک مجموعه، با جامعهٔ هدف آن کسب‌وکار متفاوت باشند. در این صورت، لازم است در محتواهای تولید شده بازنگری شود. به عنوان مثال، در نظر بگیرید که شما یک صفحهٔ دکوراسیون داخلی در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده باشید و جامعهٔ هدف‌تان، خانم‌های خانه‌دار علاقه‌مند به خرید لوازم دکوراتیو باشد. اما نوع محتوای ارائه شده در صفحه، دانشجویان دکوراسیون داخلی را جذب کند که عملاً به دنبال یادگیری بوده و علاقه چندانی به خرید محصولات دکوراتیو ندارند. در این صورت، باید در لحن، و نوع محتوای عرضه شده باید تغییر ایجاد شود تا نیازهای جامعهٔ هدف بیشتر پاسخ داده شود.
راه اندازی بستر ارائه و مدیریت محتوا
در نهایت، پس از تعیین سبک بازاریابی در رسانه های اجتماعی، نوبت به ایجاد تقویم محتوا و بستر ارائه محتوا می‌رسد. در این مرحله، انتخاب ابزارهای درست اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. استفاده از ابزارهای کارآمد و سریع برای تولید و مدیریت محتوا، خودکارسازی و صرفه‌جویی در زمان و هزینه، نقش مهمی در تداوم فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی دارد. در این بخش، انواع ابزارهایی که نیاز دارید، به تفکیک معرفی می‌شوند.
ابزارهای تعامل اعضای تیم تولید محتوا
در بسیاری از موراد، تولید محتوا برای شبکه های اجتماعی یک فعالیت تیمی است و در این صورت، ابزارهای تعامل و هماهنگی میان اعضای تیم اهمیت ویژه‌ای خواهند داشت. نرم‌افزارها و پلتفرم‌های آنلاین پرشماری برای این منظور وجود دارند که استفاده از برخی از آنها برای فعالیت‌های تیمی رایج‌تر است.
- G Suite
- Trello
- Slack
- Dropbox Paper
- Zoho Projects
ابزارهای تولید و مدیریت محتوا
در حال حاضر، نظم و تداوم در عرضهٔ محتوا یکی از الزامات کلیدی در بازاریابی شبکه های اجتماعی است. به همین دلیل، در بسیاری از موارد باید از ابزارهای کمکی برای مدیریت، خودکارسازی و زمانبندی انتشار محتوا در شبکه های اجتماعی بهره برد. متناسب با نوع پلتفرم انتخاب شده، می‌توانید از ابزارهای مختلفی برای این منظور استفاده کنید که در ادامه به پرکاربردترین موارد اشاره می‌شود.
- Loomly، Hootsuite و Buffer: تولید و زمانبندی محتوا برای شبکه‌های متعدد همچون توییتر، اینستاگرام، فیس‌بوک، لینکدین، گوگل پلاس، وردپرس، پینترست
- Facebook creator studio: تولید و زمانبندی محتوا برای اینستاگرام و فیس‌بوک
- MailChimp: ایمیل مارکتینگ
ابزارهای اندازه‌گیری رشد بازاریابی در رسانه های اجتماعی
بسیاری از شبکه های اجتماعی، امکانات اولیه برای رصد فعالیت شما و شناخت مخاطبان صفحه‌تان را فراهم می‌سازند. با این وجود، سرویس‌هایی نیز وجود دارند که امکانات بیشتر و کاملتری در اختیارتان قرار می‌دهند. استفاده از این ابزارها، می‌تواند در بهبود محتوای پیج و همراستا ساختن محتوا با جامعهٔ هدف به شما کمک کند.
- Keyhole: رصد اطلاعات اکانت اینستاگرام و توییتر، بررسی هشتگ‌ها و کلمات کلیدی
- Twitter Counter و TwieetReach: بررسی آماری اختصاصی شبکه اجتماعی توییتر
- Digimind: بررسی کلمات کلیدی و وضعیت شما نسبت به رقیبان
ابزارهای محتوای صوتی و بصری برای بازاریابی شبکه های اجتماعی
برای فعالیت در اغلب شبکه‌های اجتماعی، به ویژه اینستاگرام و یوتیوب، شما نیاز به تولید محتواهای صوتی و بصری همچون عکس و ویدیو دارید. تنوع ابزارها در این حوزه بیش از حد بالاست و شما با توجه به سطح تخصص، اهداف و امکانات موجود، می‌توانید از انواع نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های گوشی همراه برای این منظور استفاده کنید. توصیه می‌شود که پیش از آغاز کار تحقیق کاملی در این حوزه انجام دهید. در این بخش به طور مختصر به مهمترین ابزارها اشاره می‌شود.
- اپلیکیشن‌های ویرایش فیلم: Inshot و VivaVideo
- اپلیکیشن‌های ویرایش عکس: Canva، Coolgram، VSCO
- اپلیکیشن‌های ویرایش صوت: Supersound، Lexis Audio Editor
- اپلیکیشن‌های ساخت استوری: Mostory، Unfold
- اپلیکیشن‌های ساخت تیزر: Moshow، Quik
ساخت تقویم محتوای رسانه های اجتماعی
در پایان، پس از مشخص کردن استراتژی‌ها، ابزارها و راه‌اندازی بستر، باید تقویم محتوایی خود را تولید کنید. شما می‌توانید شیوه‌های مختلفی برای زمانبندی محتوا داشته باشید. برخی افراد در بازه‌های زمانی یک ماهه و برخی دیگر، به صورت هفتگی برنامه‌ریزی می‌کنند. به صورت کلی با توجه به سرعت تحولات، زمانبندی هفتگی توصیه می‌شود تا همواره بتوانید محتوای خود را با جدیدترین تغییرات و تحولات تطبیق دهید. با این حال، این موضوع به سرعت انتشار اخبار در حوزهٔ کسب‌وکار شما نیز بستگی دارد.
اگر می‌خواهید به خبرنامه رایگان پادروکلاب دسترسی داشته باشید، فرم زیر را پر کنید.
جمع‌بندی
- بازاریابی در رسانه های اجتماعی، مستلزم آشنایی با انواع بازاریابی شبکه های اجتماعی و صرف زمان کافی برای تدوین استراتژی و سیاست‌های کارآمد است.
- هدف سوشال مدیا مارکتینگ، باید در راستای اهداف کلی مشاغل باشد و آمار و ارقامی همچون تعداد لایک و فالوئر، بدون برآورده ساختن انتظارات نهایی کاربردی نخواهند داشت.
- مجموعه فعالیت های بازاریابی شبکه های اجتماعی، فراتر از معرفی محصولات و خدمات هستند و شما باید تعامل قوی و سازنده با مخاطب برقرار کنید.
- مطالعه و تحلیل فعالیت رقبا در رسانه های اجتماعی علاوه بر الگو گرفتن، به شناسایی خلأهای موجود در حوزهٔ کاری شما کمک می‌کند.
- به منظور افزایش راندمان بازاریابی شبکه های اجتماعی، از ابزارهای تکمیلی مناسب برای مدیریت اعضای تیم، مدیریت و تولید محتوا، و بررسی بازخورد محتوا بهره بگیرید.
- بازهٔ زمانی تقویم محتوا را با سرعت وقوع تغییرات و اخبار جدید در حوزهٔ کاری خود تطبیق دهید تا همواره بتوانید موضوعات جدید را به موقع پوشش دهید.