علی بابا یک هولدینگ چند ملیتی چینی است که در حوزه خرده فروشی، تجارت الکترونیک، اینترنت و فناوری فعالیت دارد. دفتر مرکزی آن در شهر هانگژو در چجیانگ چین است. تاسیس این کمپانی بزرگ و زندگی موسس آن یعنی «ما یون» که بعدها به «جک ما» معروف شد، داستانی پر پیچ و خم است که در این مقاله از پادرو مروری بر آن داریم و شما را با حقایقی جالب درباره کسب و کار علی بابا آشنا می‌کنیم.
داستان موسس علی بابا؛ دوران جوانی و تحصیلات
«ما یون» در دوران جوانی علاقه زیادی به معاشرت با توریست‌های انگلیسی زبان داشت، تا هم با فرهنگ‌های دیگر آشنا شود و هم زبان انگلیسی‌اش را تقویت کند. او به مدت ۹ سال مسیر ۲۷ کیلومتری را با دوچرخه رکاب می‌زد تا توریست‌ها را همراهی کند.
ما یون یک دوست مکاتبه‌ای از میان این خارجی‌ها پیدا کرده بود، او ما یون را جک صدا می‌زد و همین مسئله باعث شد تا بعدها اسمش را به «جک ما» تغییر دهد.
جک ما سه سال طول کشید تا از پس امتحان سالانه ورودی دانشگاه (چیزی مشابه کنکور) بر بیاید و در چین وارد دانشگاه شود. او به تحصیل در موسسه تربیت معلمی مشغول شد و در سال ۱۹۸۸ با مدرک لیسانس زبان انگلیسی فارغ‌التحصیل شد. یک نکته جالب درمورد تحصیلات جک این است که وی ده بار به مدرسه کسب‌وکار هاروارد درخواست تحصیل داده بود، اما هربار آن‌ها درخواستش را رد کرده بودند.
همچنین روایتی از وی وجود دارد که بعد از فارغ‌التحصیلی برای استخدام شدن در ۳۰ شغل اقدام می‌کند، اما هیچکدام او را نمی‌پذیرند. حتی زمانی که به اداره پلیس برای کار مراجعه می‌کند، به او می‌گویند که اصلا مناسب این شغل نیست. او در ادامه می‌گوید که پس از بازگشت به شهرش حتی به کی‌اف‌سی هم سری می‌زند تا کار پیدا کند، اما در آن‌جا هم از ۲۴ نفری که درخواست داده بوند، ۲۳ نفر را پذیرفتند و جکِ داستان ما همچنان بی‌کار باقی می‌ماند.
سفر به آمریکا و اینترنت
جک در سال ۱۹۹۵ با همکارانش به آمریکا سفر کرد و از آنجایی که یک سال قبل از این سفر درباره اینترنت چیزهایی شنیده بود، بسیار مشتاق بود تا آن را امتحان کند. او به وسیله دوستانش در آمریکا با اینترنت آشنا می‌شود و شروع به کار با آن می‌کند.
او برای امتحان، درآغاز واژه «آبجو» را سرچ کرد و شروع می‌کند به بررسی اطلاعات یافت شده از کشورهای مختلف در اینترنت. اما مسئله‌ای که در آن زمان ذهنش را درگیر کرد، وجود نداشتن اسم و اطلاعاتی از چین در نتیجه این جست و جوها بود.
جک و یکی از دوستانش تصمیم به ساخت سایت گرفتند و تنها پس از چند ساعت، ایمیل‌هایی از کاربران چینی وبسایت‌شان دریافت کردند. در همین میان بود که جک پی برد، اینترنت چیزهای بزرگی برای ارائه دارد.
در آوریل ۱۹۵۵، جک ما به همراه یک معلم کامپیوتر به نام «هی یی بینگ» اولین دفتر «صفحات چینی» را راه اندازی کرد. در اولین روز از ماه می سال ۱۹۹۵ آن‌ها chinapages.com را در آمریکا ثبت کردند. در عرض سه سال، شرکت او به ۵ میلیون یوان چین معادل ۸۰۰ هزار دلار درآمد رسید.
جک ما در ادامه به تاسیس وبسایت‌های چینی در آمریکا پرداخت اما یک نکته جالب درمورد او این است که وی هیچوقت هیچ کدی ننوشته، چیزی به کسی نفروخته است و اولین بار در سن ۳۳ سالگی صاحب کامپیوتر شده است. با این حال جک موسس یک از بزرگترین کمپانی‌های تاریخ است که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
پیشنهاد مقاله: داستان کسب و کار آمازون |
تاسیس علی بابا
از آن سفر آمریکا به بعد جک ما به کارهای متفاوتی پرداخت و مدام درحال پیشرفت بود. تا اینکه در سال ۱۹۹۹ او از کارش استعفا داد و همراه تیمش که گروهی ۱۸ نفره از دوستانش بود، به زادگاهش در هانگژو بازگشت تا یک وبسایت تجاری چینی به نام علی‌بابا تاسیس کند.
تشکیل این گروه ۱۸ نفره به ژوئن سال ۱۹۹۹ بازمی‌گردد که جک ما برخی از دوستانش را به خانه‌اش دعوت کرد و دو ساعت زمان صرف توضیح دیدگاهش راجع به ایجاد یک اکوسیستم تجارت الکترونیک آنلاین کرد.
زمانی که توانست دوستانش را به دیدگاهش جذب کند و درواقع آن‌ها را متقاعد سازد، آن‌ها پی بردند که جک از موضوع ملموس و دست یافتنی‌ای حرف می‌زند. نتیجه اعتماد آن‌ها به جک جمع‌آوری مبلغ ۶۰ هزار دلار شد که صرف تأسیس شرکت علی‌بابا شد.
مروری بر تاریخچه فعالیت علی بابا
برای اینکه مرور خوبی بر تاریخچه فعالیت‌های علی‌بابا داشته باشیم، خوب است که اول نگاهی به تایم لاین (خط زمانی) فعالیت‌های این کمپانی بزرگ داشته باشیم.
تایم لاین فعالیت‌های علی بابا
۱۹۹۹: این شرکت توسط جک ما و ۱۸ شریک در هانگژو چین تاسیس شد.
۲۰۰۰: این شرکت ۲۵ میلیون دلار سرمایه از Goldman Sachs، Softbank و Fidelity Investments، جمع‌آوری کرد.
۲۰۰۲: علی بابا برای اولین بار به سود خود رسید.
۰۴-۲۰۰۳: علی‌بابا تائوبائو (Taobao)، سایت ایکامرس برای مصرف‌کنندگان خود را راه‌اندازی کرد و همچنین در همان سال علی‌پِی (Alipay)، سیستم پرداخت آنلاین خود را راه‌اندازی کرد.
۲۰۰۷: علی بابا در بورس اوراق بهادار هنگ کنگ ثبت شد.
۲۰۰۹: علی بابا در دهمین سالگرد تاسیس خود، پلتفرم جدید رایانش ابری (cloud computing platform) خود را معرفی کرد.
۲۰۱۰: برند Ray-Ban and Gap فروشگاه‌های آنلاینی را در مرکز خرید علی‌بابا تائوبائو باز کرد و با برداشتن این قدم، مسیر جدیدی را برای کسب سود کسب‌وکارهای آمریکایی در چین باز کرد.
۲۰۱۳: جک ما از مدیرعاملی علی بابا کناره‌گیری کرده و جاناتان لو، جانشین وی شد.
۲۰۱۴: رشد علی بابا تا تبدیل شدن به بزرگترین پلتفرم تجارت آنلاین برای مشاغل کوچک جلو رفت. در همین سال، این شرکت با عرضه اولیه سهام ۲۵ میلیارد دلاری و قیمت معاملاتی جدید ۶۸ دلاری به ازای هر سهم، به سهامی عام تبدیل شد و در رده بزرگترین پیشگامان فناوری مانند فیسبوک و گوگل قرار گرفت.
۲۰۱۶: رسوایی و جنجال علی بابا را فرا گرفت. زیرا این شرکت مستقیماً با فروش محصولات غیرقانونی و تقلبی ارتباط پیدا کرد و دولت ایالات متحده هم با زدن برچسب تقلبی به تائوبائو، به این آتش سوزی دامن زد.
۲۰۱۸: علی بابا موفق شد از رسوایی خارج شود. و تائوبائو به ۵۸۰ میلیون کاربر فعال ماهانه و تیمال (Tmall) به ۵۰۰ کاربر ماهانه رسید. در همان سال، جک ما اعلام کرد که در سال ۲۰۱۹ از ریاست علی بابا کناره‌گیری می‌کند.
سال ۲۰۱۹ و قیمت سهام علی بابا
در سال ۲۰۱۹، جک ما به تعهد خود مبنی بر خروج از علی بابا عمل می‌کند. او این کار را در سپتامبر ۲۰۱۹ انجام داد و دانیل ژانگ، که اکنون مدیر اجرایی علی بابا است، جانشین او شد.
در ادامه، در ماه ژوئن سال ۲۰۱۹، علی بابا در حال شکستن رکوردهای دنیای ایکامرس بود که در مدت کوتاهی به رکورد تعداد کاربران موبایلی رسید. و افزایش ۱.۱ میلیاردی این کاربران همزمان شد با افزایش ۴۲ درصدی درآمد علی بابا. (همچنین بر اساس آماری در سال ۲۰۲۲، وسایت این کمپانی به ۱.۳۱ میلیون کاربر فعال دست پیدا کرد.)
در همان سال ۲۰۱۹، تعداد کارکنان آن به ۸۶هزار کارمند در سراسر جهان افزایش یافت و این شرکت سالانه ۵۷ میلیون بسته را از طریق شبکه Cainiao خود تحویل می‌داد. در نتیجه قیمت سهام این شرکت رشد قابل توجهی را تجربه کرد. یعنی سهامی ۴۵۸ میلیارد دلاری و ۱۷۶ دلار به ازای هر سهم (مقایسه کنید با سال ۲۰۱۴).
با وجود اینکه جک ما خود را از حضور در این پیشرفت بازنشسته کرده است، علی بابا به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای تجارت آنلاین جهان به پیشرفت خود ادامه می‌دهد و باید سال‌های آینده نیز به ادامه این پیشرفت‌ها بپردازد.
شرکت‌های زیر مجموعه علی بابا
شاید تا این لحظه رو به رو شدن با نام وبسایت‌هایی همچون تیمال (Tmall)، تائوبائو (Taobao) یا علی‌پِی (Alipay) برایتان سوال ایجاد کرده باشد. هولدینگ علی بابا از چندین وبسایت کوچک و بزرگ تشکیل شده است که هرکدام به انجام وظایفی جداگانه مشغول‌اند.
Tmall.com
این وبسایت جامعه هدف مشخصی دارد؛ قشر مرفه‌تر جامعه. وبسایتی که در سال ۲۰۰۸ با هدف ارائه محصولات لوکس و بسیار با کیفیت تاسیس شد.
در ادامه لازم به ذکر است که تیمال پلتفرمی برای برندهای محلی چینی جهت فروش کالا به مصرف‌کنندگان در چین و هونگ کونگ، ماکائو و تایوان است.
Taobao.com
این وبسایت منحصراً مربوط به چین است و طیف وسیعی از محصولات را به کاربران چینی علی بابا عرضه می‌کند. وبسایتی که در سال ۲۰۰۳ تاسیس شده و مقر آن در هانگژو است.
Alimama.com
هدف این وبسایت ارائه خدمات بازاریابی (مارکتینگ) است. همچنین این وبسایت همکاری‌های با وبسایت تائوبائو در زمینه فروش دارد.
alipay.com
علی پی یک سکو پرداخت با تلفن همراه آنلاین و شخص ثالث است. علی بابا این وبسایت را در ماه فوریه سال ۲۰۰۴ تاسیس کرد(این شرکت در سال ۲۰۱۴ به Ant تغییر نام داد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت).
Ant financial services
پلتفرمی که همانند علی‌پی مربوط خدمات مالی است. این شرکت صرفا یکی از وبسایت‌های مربوط به علی‌بابا نیست بلکه خود به تنهایی یک پروژه بسیار عظیم متشکل از بخش‌های متفاوت است که هرکدام وظیفه‌ای مجزا دارند. به عنوان مثال می‌توان به Yu’e Bao بزرگترین صندوق بازار پول جهان و سیستم رتبه‌بندی شخص ثالث Zhima Credit اشاره کرد.
Alibaba.com
اولین سایتی که علی‌بابا راه‌اندازی کرد. هدف این وبسایت ایجاد راه ارتباطی میان شرکت‌ها و کمپانی‌های کلی‌فروش با شرکت‌های دیگر و مشتریان است.
Aliyun.com
پلتفرمی که خدمات رایانش ابری ارائه می‌دهد و علی بابا آن را در سال ۲۰۰۹ تأسیس کرد.
حقایقی جالب درباره علی بابا
علی‌بابا ارزش‌های ویژه خودش را دارد. این ارزش‌های ویژه در طول عمر علی‌بابا همواره مورد توجه کاربران و رسانه‌ها بوده است. ارزش‌هایی که گاهاً با شعارهایی گره خورده است.
۱۰۲ سال
جک ما در سخنرانی‌ای در سال ۲۰۱۷ که در یک دانشگاه برگزار شد، برای دانشجویان از مسئله‌ای صحبت کرد که ارتباط مستقیمی با تاثیر ارزش‌های شخصی او در کمپانی علی‌بابا دارد. او از چشم‌اندازی ۱۰۲ ساله صحبت کرد. چشم‌اندازی که علی‌بابا را در سراسر قرن ۲۱ام حاکم، قدرتمند و تعیین‌کننده نگه می‌دارد. او تاکید کرد که هدف از تاسیس علی‌بابا صرفا فروش نیست. بلکه او از سال ۱۹۹۹ به دنبال ماندگاری بوده است. ماندگاری‌ای که تا سال ۲۱۱۰ همچنان باقی مانده باشد.
شعار علی بابا
علی بابا شعارهای بسیاری دارد. اما اگر بخواهیم به یکی از معروف‌ترین شعارها و همزمان قدیمی‌ترین شعار این برند اشاره کنیم، باید برگردیم به شعار اولین آگهی استخدام علی‌بابا.
«اگر من نه، پس چه کسی؟» سوالی که به دنبال جواب نمی‌گردد، چرا که پاسخ در دل خود پرسش نهفته است. یک ندای وظیفه، که تعیین کنندگیِ نقش «من» را نشان می‌دهد.
از دیگر شعارهای علی بابا می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
«اگه حالا نه، پس کِی؟»
«اولویت اول مشتریان، دوم کارمندان و سوم سهام‌داران»
«اعتماد همه چیز را آسان‌تر می‌کند»
«تغییر، تنها پدیده دائمی و ثابت»
«بهترین عملکرد امروز، پایه و مبنای فرداست»
«جدی زندگی کن، خوشحال کار کن»
لوگو علی بابا
در لوگو علی بابا ما چهره انسانی را می‌بینیم که لبخند رضایت بر لب دارد. درواقع نزدیک‌ترین برداشتی که از این لوگو می‌توان داشت چهره رضایت‌مندِ یک مشتری است. این لوگو به مهم‌ترین و ارزشمندترین دارایی علی بابا و هر کمپانی موفق دیگری، اشاره می‌کند: رضایت مشتری.
رقبای علی بابا
از آنجایی که علی بابا محدود به یک فعالیت نیست و خدمات بسیار گسترده‌ای را ارائه می‌دهد، و همزمان برخی از خدمات آن بین‌المللی و برخی نیز محدود به چین هستند، رقبای زیاد و متفاوتی در داخل و خارج از چین دارد. اما اصلی‌ترین رقبای آن را می‌توان آمازون، تنسنت، هوآوی و چاینا موبایل دانست.
سوالات متداول داستان کسب و کار علی بابا
حوزه فعالیت گروه علی بابا چیست؟
علی بابا یک شرکت فناوری چند ملیتی چینی و متخصص در ایکامرس، خرده فروشی، اینترنت و فناوری است.
بنیان‌گذار علی بابا کیست؟
جک ما یون، یک تاجر، سرمایه‌گذار و نیکوکار چینی است. او اصلی‌ترین بنیان‌گذار گروه علی بابا است. علاوه بر این، ما همچنین یکی از بنیان‌گذاران Yunfeng Capital نیز هست.
آیا علی بابا بزرگتر از آمازون است؟
اگر سهم بازار خرده فروشی هر کمپانی را در کشورهای خود در نظر بگیریم، بله، علی بابا بزرگتر است. به عنوان مثال، در حالی که سهم خرده فروشی آمازون در بازار ایالات متحده نزدیک به ۵۰٪ است، سهم علی بابا در بازار چین به ۸۰٪ می‌رسد.
