امروزه فرایند جستجو و خرید به اوج سرعت و آسانی خود رسیده است. به سادگی می‌توان با یک جستجو ساده در گوگل یا قسمت جستجو اینستاگرام یا هر شبکه اجتماعی دیگری محصول یا خدمات مورد نظر را پیدا کرد و فرایند دریافت اطلاعت و خرید را انجام داد.
همچنین اگر قصد خرید هم نداشته باشید و مثلاً به اینستاگرام بروید و بخواهید از وضعیت دوستان و خانواده خود با خبر شوید، بازهم در معرض جذب شدن به محصولات و خدمات هستید. مانند قسمت اکسپلور که علایق شما را هدف قرار می‌دهد و به شما محتوای مطابق با آن را نمایش می‌دهد. روندهای تجارت اجتماعی با سرعت زیادی در پی تغییر نوع تجارت هستند
تمام این‌ها به واسطه‌ی روندهای تجارت اجتماعی است که ایجاد شده. در ادامه به بررسی تاکتیک‌ها و ابزارهای توسعه تجارت الکترونیک از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌پردازیم.
نگاهی به تعریف تجارت الکترونیک و تجارت اجتماعی
شاید تعریف‌های زیادی درباره تجارت الکتورنیک یا تجارت اجتماعی شنیده باشید ولی چیزی که بسیار اهمیت دارد، شناخت جایگاه این دو عنوان است.
تعریف تجارت الکتورنیک
به کلیه فرایندهای خرید و فروش، تبادل محصول، خدمات ارائه محصول، انبارداری و فرایند اطلاع رسانی به کمک اینترنت و شبکه‌های رایانه‌ای، تجارت الکترونیک گفته می‌شود.
تجارت الکترونیک شامل ۳ رکن اصلی است؛ نوع محصول، روش تحویل و فرایندهای موجود. اگر کسب‌وکاری این 3 ویژگی را در بستر فضای دیجیتال و آنلاین انجام دهد، به عنوان یک کسب‌وکار الکترونیک و در عنوان تجارت الکترونیک از آن یاد می‌شود.
اما اگر کسب‌وکاری فقط برخی از امورات را در بستر فضای دیجیتال و برخی دیگر را به صورت فیزیکی انجام دهد، آن کسب‌وکار به صورت کامل به عنوان تجارت الکتورنیک، شناخته نمی‌شود بلکه «تجارت الکترونیک جزئی» نامیده می‌شود.
تعریف تجارت اجتماعی
تجارت اجتماعی یکی از زیر مجموعه‌های تجارت الکترونیکی است. این پروسه شامل شبکه‌های اجتماعی، تعاملات اجتماعی و مشارکت کاربران می‌شود و به انجام تجارت و معاملات کمک می‌کند. به طور خلاصه، روندهای تجارت اجتماعی با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، به معاملات تجارت الکترونیکی کمک می کند.
واژه تجارت اجتماعی اولین بار توسط یاهو (Yahoo!) در سال 2005 نام برده شد. یاهو مجموعه‌ای از ابزارهای خرید آنلاین مشارکتی مانند؛ لیست انتخاب مشترک، رتبه بندی کاربران و اشتراک گذاری محتوا تولید شده توسط کاربر را به عنوان یک خدمت ارائه می‌داد.
اهداف روندهای تجارت اجتماعی به واسطه تجارت الکتورنیک
تجارت اجتماعی در مرحله اول به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا کاربران را با برندهای خود مطابق با الگو‌های رفتارهای اجتماعی، آشنا شوند و آنها را جذب کنند.
تاکتیک‌ها و روندهای تجارت اجتماعی به کمک ابزارها و به روزرسانی‌هایی که در اختیار ما می‌گذارد، موجب جذب شدن مخاطبان از شبکه‌های اجتماعی به وب سایت‌ها می‌شود. منظور ما از جذب، سفر مشتری در فرایند قیف فروش است.
ابزارهای تجارت اجتماعی این امکان را برای کاربران و مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند تا درباره تجربه خرید از هر برندی نظرات و پیشنهادات خود را بیان و با دیگران به اشتراک بگذارند.
ابزارهای تجارت اجتماعی تمام اطلاعات، آمار و ارقام، حتی تحلیل‌‌های وضعیت شما را نسبت به رقبا در اختیار شما قرار می‌دهند تا برای رشد برند و خدمات خود نقاط ضعف را شناسایی کنید.
تجارت اجتماعی به ما در مواردی مانند؛ رتبه بندی و بررسی مشتریان، توصیه‌ها و ارجاعات کاربران، به اشتراک گذاری خرید آنلاین، بهینه‌سازی رسانه‌های اجتماعی و تبلیغات اجتماعی کمک می‌کند.
رشد محتوای شبکه‌های اجتماعی همسو با رشد روندهای تجارت اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی برای تطبیق و به‌روزرسانی خود با روندهای تغییرات رفتار مصرف‌کننده، هم قدم هستند. از گذشته تا به امروز، همواره به روز رسانی و تطبیق شبکه‌های اجتماعی با نیازهای مصرف‌کننده، پیش رفته است.
زمانی متن‌ها فقط محتوای قابل نمایش بودند و کمی جلوتر با روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، روندهای تجارت اجتماعی به سمت محتوای بصری و تصویر محور رفتند و البته نقطه اوج این سلسله روندها، ظهور برنامه‌ای مانند تیک تاک (TIK TOK) است. برنامه‌ای که به عنوان خلق‌کننده رفتارها و حرکات سرگرم‌کننده‌ای که همگی ترند (Trend) جهانی می‌شوند و کاربران موجی از رفتارهای چالشی را به عنوان محتوا تولید و منتشر می‌کنند.
تأثیر رشد و تغییرات روندهای تجارت اجتماعی بر رفتار کاربران
با نوآوری و رشد محتوایی شبکه‌های اجتماعی، نحوه تبادل اطلاعات بین خانواده و دوستان در بستر فضای مجازی هم تغییراتی ایجاد شده است.
حتی این تغییرات موجب تغییر رفتار و محتوای برندها هم شده است. شاید زمانی مصرف کنندگان توجهی به حضور برندها و حضورشان در شبکه‌های اجتماعی نداشته‌اند، اما با ظهور شبکه‌های اجتماعی قدرتمند و به‌روز شده که امکانات بسیار زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند، امکان جستجو و خرید محصولات و سرویس‌ها آسان تر شده و امروزه در هر بستر دیجیتالی این امکان فراهم شده است. امروزه روندهای تجارت اجتماعی به سویی رفته است که کاربران وابستگی بیشتری به شبکه‌های اجتماعی دارند.
کاربران می‌توانند در خود شبکه‌های اجتماعی، فرایند مشاهده و خرید محصول را انجام دهند و نیاز به لینک دهی و هدایت آنها به وب سایت نیست. مثلاً قابلیت تقریباً جدید فروشگاه اینستاگرام که مستقیما بعد از انتخاب و خرید محصول به صفحه پرداخت هدایت می‌شوید.
تجارت اجتماعی محصولات را مستقیماً از طریق شبکه‌های اجتماعی به فروش می‌رساند و این فرایند قطعاً با بازاریابی شبکه‌های اجتماعی متفاوت است
افزایش تجارت الکتورنیک و روندهای تجارت اجتماعی به واسطه همه‌گیری کرونا
یکی از تأثیرات همه‌گیری پاندمیک(Pandemic)، رشد دیوانه‌وار حجم تجارت الکتورنیک بوده است. به صورت کلی خریدها به سمت استفاده از ابزارهای اجتماعی رفت. از طرفی تعداد کسب‌وکارهایی که فروشنده محصول، خدمات و سرویس‌های آنلاین افزایش پیدا کرد و رونق بی‌سابقه‌ای در تجارت الکترونیک شکل گرفت.
همچنین روندهای تجارت اجتماعی هم شامل تغییرات گسترده شد، تولید محتوای سرگرم کننده و آموزشی به شدت افزایش پیدا کرد و با دور کار شدن کارمندان تعاملات و تبادل اطلاعات شکل دیگری به خود گرفت.
حتی برای کارمندانی که قبل از همه‌گیری، استفاده چندانی از ابزارهای الکترونیکی نداشتند هم محتوای آموزشی تولید شد تا کارهای خود را مانند زمانی که به صورت حضور فیزیکی انجام می‌داند، ادامه دهند.
فرصت‌های روندهای تجارت اجتماعی در سال جدید
دلایل زیادی برای توجه برندها به روندهای تجارت اجتماعی وجود دارد. اما در اینجا به سه مورد از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
1- به کاربران موجود در فضای مجازی اهمیت بیشتری بدهید
حساب‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی اکنون کاربردی بیشتر از پیش دارند. دیگر فقط برای احوال‌پرسی و ارتباط نیستند، بلکه تبدیل شده‌اند به نوعی موتور جستجوی برندهای فعال در زمینه معرفی و فروش محصول، به نوعی ویترین کسب‌وکارها، در دستان کاربران و درست روبروی چشمانشان است.
کاربران در حین تعامل، محصولات و خدمات معرفی شده در شبکه‌های اجتماعی را برای دوستان خود ارسال می‌کنند و نظرات خود را درباره محصول ارائه می‌دهند. روندهای تجارت اجتماعی با زبان بی‌زبانی بر اهمیت کاربران در شبکه‌های مجازی تأکید دارند.
2- ایجاد تجربه خرید راحت و آسان به کمک روندهای اجتماعی
ایجاد سفر مشتری و فرایند خرید به صورتی باشد که به دور از پیچیدگی‌ها و سختی برای کاربران باشد. کاربران باید به‌راحتی بتوانند تجربه خریدی آسان را تجربه کنند تا برای خریدهای بعدی هم به شما رجوع کنند.
هرچه بیشتر مراحل خرید اضافی و خسته‌کننده حذف شوند، رضایت و اعتماد مشتری از تجربه خرید هم بیشتر می‌شود. این امر در کل موجب افزایش فروش بیشتر برند می‌شود.
3- از روندهای تجارت اجتماعی و ابزارهای تجارت الکتورنیک بهره ببرید
با افزایش عادت کاربران به خریدهای آنلاین و تغییرات رفتار مصرف‌کنندگان در شبکه‌های اجتماعی، این فرصت برای بازاریابان ایجاد شده است که در شبکه‌های اجتماعی مختلف با استفاده از تاکتیک متفاوت، باید تلاش به جذب مصرف‌کنندگان کنند و فرایند خرید را برای آنها آسان کنند.
ما بارها به کلمه «شبکه‌های اجتماعی» در طول متن اشاره کرده‌‌ایم و شاید شما با شنیدن این کلمه فقط به یاد شبکه‌اجتماعی «اینستاگرام» بیفتید و حق هم دارید. زیرا شبکه‌های اجتماعی دیگر به دلیل فیلترشدن یا عدم محبوبیت در کشورمان، به میزان اینستاگرام در کشور ما محبوبیت ندارند. به راحتی می‌توانیم بگوییم که اینستاگرام محبوب‌ترین و پربازدید‌ترین شبکه اجتماعی ایران است، به همین دلیل هم حجم گسترده‌ای از کسب‌وکارها در آن فعالیت می‌کنند.
اما در همه کشورها به این شکل نیست، ممکن است در کشوری اینستاگرام در رتبه‌های بعدی محبوبیت و بازدید قرار بگیرد. در واقع رتبه‌بندی شبکه‌های اجتماعی در هر کشور تابع روندهای اجتماعی محیط داخلی و خارجی آن کشور است.
5 فرصت برندها برای استفاده از روندهای تجارت اجتماعی
همواره با تغییرات روندهای تجارت اجتماعی، برندها هم برای افزایش موفقیت خودشان در فروش محصولات و خدمات آنلاین باید تلاش کنند تا خودشان را با روندهای اجتماعی تطبیق دهند. 5 مورد از فرصت‌های مهم روندهای تجارت اجتماعی به شرح زیر هستند:
1-بر محصولات محبوب و با قیمت مناسب تمرکز کنید
با توجه به عادت‌های مردم به استفاده از شبکه‌های اجتماعی و مشاهده محتواهای متفاوت یا مشاهده اخبار و صفحات آموزشی، بازاریابان شبکه‌های اجتماعی و کسب‌وکارهای آنلاین باید بر محصولاتی محبوب و ترند تمرکز کنند؛ محصولاتی که برای عموم جامعه قابل اعتماد و دارای قیمت اقتصادی است. در این صورت است که کسب‌وکارها فروش بیشتری را تجربه خواهند کرد.
این نکته را فراموش نکنیم که اکثر کاربران برای خریدهای بزرگ به صفحات اجتماعی رجوع نمی‌کنند، شاید برای افزایش اطلاعات و آگاهی رجوع کنند ولی برای انجام خریدهای خیلی بزرگ، به سختی می‌توانید موردی را پیدا کنید.
برای همین فروش محصولات محبوب و پرطرفدار و با قیمت مناسب، بهترین گزینه برای فعالیت در شبکه‌های اجتماعی است. این موضوع شامل بخشی از روندهای تجارت اجتماعی می‌شود.
2-طراحی صحیح و اصولی صفحات اینستاگرام
با توجه به نوع فعالیت کسب‌وکار و میزان تصویر محور بودن محصولات آن برند، باید به طراحی صفحات اینستاگرام اهمیت داده‌شود. کاربران به‌وسیله مشاهده و مقایسه به تصمیم گیری درباره خرید فکر می‌کنند.
هرچه محتوای جذاب تر و بهتری ارائه شود و توضیحات کافی برای افزایش اطلاعات و آگاهی کاربران در نظر گرفته شود، میل به خرید در افراد بیشتر می‌شود. حتی اگر قرار باشد که کاربران به لینک یا سایت آن کسب‌وکار رجوع کنند، این کار را انجام می‌دهند.
مثلاً با استفاده از قابلیت جدید گاید (Guide) در اینستاگرام می‌توانید برای محصولات و محتوا خود، کاتالوگ دیجیتال طراحی کنید. مقاله‌هایی را که در قالب کپشن نمی‌توان توضیح داد را به بهترین شکل توضیح دهید. این قابلیت هم یک از روندهای تجارت اجتماعی محسوب می‌شود.
3-ایجاد فروشگاه در اینستاگرام
به دلیل محبوبیت این شبکه اجتماعی در کشورمان، ما ایجاد فروشگاه در اینستاگرام را شرح می‌دهیم. ابتدا باید بگوییم که تأسیس فروشگاه در اینستاگرام وابسته به اخذ مجوز از این شرکت است و مراحل خاص خودش را دارد که نیاز به توضیحات فراوان دارد.
اگر می‌خواهید به خبرنامه رایگان پادروکلاب دسترسی داشته باشید، فرم زیر را پر کنید.
با توجه به شرایط خاص کشورمان نیازی دو چندان به توضیحات احساس می‌شود. فقط همین را بدانیم که با ساخت فروشگاه آنلاین در اینستاگرام، شما به راحتی می‌توانید با تولید محتوا اختصاصی از محصولات
خودتان آنها را در قسمت فروشگاه صفحه اینستاگرامتان قرار دهید. سپس تگ نام و قیمت محصول هم به آنها اضافه کنید.
البته در راستای اخذ مجوز، شرایط و دستورالعمل مربوطه از طرف شرکت اینستاگرام به شما ابلاغ می‌شود تا در چهارجوب رعایت آن قوانین بتوانید به فعالیت بپردازید.
4-استفاده از چت بات به عنوان یکی از روندهای تجارت اجتماعی
امروزه تجربه خرید کاربران در حال شخصی شدن است و برای این شخصی‌سازی حاضرند هزینه‌های به مراتب بیشتری را برای خرید محصولات بپردازند. اما انجام این کار در هر شبکه‌اجتماعی به دلیل عدم تغییرات در بستر و کنترل آن، دشوار است.
با استفاده از چت بات‌ها در وب سایت یا کانال‌های اجتماعی می‌توانیم در زمان و هزینه به میزان قابل توجهی صرفه‌جویی کنیم و از طرفی نیاز‌ها و سوالات پرتکرار کاربران را در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخ دهیم که این امر موجب جلب و افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان می‌شود.
5-همکاری با اینفلوئنسرها برای افزایش اعتبار و تایید اجتماعی برند
همکاری با اینفلوئنسر (Influencer) باید به شیوه‌ای انجام شود که از اینفلوئنسرهای تخصصی مربوط به حوزه فعالیت کسب‌وکارمان، استفاده شود. در واقع باید برند شخصی و ادبیات اینفلوئنسر با هویت و تصویر برندمان هم جهت باشد.
امروزه استفاده از اینفلوئنسرها رفته رفته تبدیل به بخشی از سفر مشتری شده است. اینفلوئنسرها هم به وجود آورنده روندهای تجارت اجتماعی مهم بوده و هستند.
دقت در انتخاب نوع اینفلوئنسر و بودجه‌ای که برای این کار اختصاص داده می‌شود؛ تبدیل به یکی از چالش‌های بزرگ کسب‌وکارها شده. قطعاً تبلیغات چیزی نیست که با یک روش و یک مرتبه انجام دادن به نتیجه برسد، یکی از رازهای تبلیغات موفق استمرار تبلیغات و قلاب شدن نام برند به ذهن مشتری است.
نتیجه گیری
یک اصل مهم و قدیمی در اصول مدیریتی و بازاریابی وجود دارد که در روندهای تجارت اجتماعی هم پابرجاست. برای موفقیت در هر تجارتی یا کسب‌وکاری باید با استراتژی قدرتمند و برنامه‌ریزی شده به عرصه رقابت و فروش محصول و خدمات ورود کنیم.
از تمامی ابزارهای اجتماعی موجود برای برقراری ارتباط مؤثر با کاربران بهره ببرید.
تجارت اجتماعی به برندها کمک می‌کند تا تجربه خرید آسان و راحتی را برای کاربران ایجاد کنند.
رش تجارت الکترونیک به واسطه فرصتی که همه‌گیری پاندامیک در اختیارش گذاشت، شدتی چند برابری گرفت.
تجارت الکترونیک با تمام ابزارهایش در حال رشد و تکامل است و امروزه بیش از پیش دارای گستردگی شده است.
یادمان نرود روندهای تجارت اجتماعی بخشی کوچکی از مجموعه بزرگ تجارت الکتورنیک محسوب می‌شود.
