گسترش خدمات شرکت‌های پستی موجب شده تا طیف گسترده‌ای از عملیات ارسال مواد غذایی به منازل، حمل کالای سنگین در عرصه بین‌المللی و حتی خدمات بانکی نیز تحت پوشش پست قرار گیرد.
بانک‌های امروزی تنها محل نگهداری اسناد و نقل و انتقال پول نیستند. همکاری متقابل شرکت‌های پستی و بانک‌ها موجب تحولی شگرف در خدمت‌رسانی به مشتریان شده است. در این مقاله هر آنچه درباره پست بانک در ایران و جهان نیاز دارید در اختیار شما قرار داده شده است.
برای آشنایی با برترین شرکت‌های پستی و خدمات آن‌ها روی این لینک، کلیک کنید.
با پست بانک آشنا شویم
در سال ۱۸۷۴ در اولین کنگره جهانی پست، سیستم پست بانک در اتحادیه جهانی پست مطرح شد و اینگونه خدمات مالی در کشورهای اروپایی دچار تحول عظیمی گشت. تا سال ۱۹۹۴ میلادی بیش از ۹۰ درصد کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه عضو اتحادیه جهانی پست، خدمتی به نام پست مالی را به خدمات خود افزودند که به پست بانک شهرت یافته است. امروزه این خدمات در سراسر جهان پذیرفته شده و در حال گسترش است.
در سال ۱۳۶۲ وزارت پست و تلگراف و تلفن پیشنهاد ایجاد پست مالی و ارائه خدمات مالی در ایران را مطرح کرد و در سال ۱۳۶۵ این وزارتخانه موظف شد تا سرویس «پست مالی» را با هماهنگی بانک مرکزی و پس از تهیه آیین‌نامه اجرایی، ایجاد کند.
مطابق با این مصوبه، پست مالی در وزارت خانه پست و تلگراف عملیات نقل و انتقال پول را به موازات سیستم بانکی کشور بر عهده گرفت. در نهایت در سال ۱۳۷۵ فعالیت رسمی پست بانک آغاز شد.
یکی از دلایل عمده تاسیس شرکت دولتی پست بانک ضرورت ارائه خدمات بانکی و گسترش خدمات پست مالی در سطح کشور و به خصوص مناطق کمتر توسعه یافته ایران بود.
هدف از این کار تامین نیازهای خرد اقتصادی مردم، کاهش حمل و نقل و ترافیک، جلوگیری از اتلاف وقت، پرهیز از هزینه‌های غیرضروری، بهبود محیط زیست و رفع نیازهای عمومی پولی و مالی اعلام شده است. پست بانک ایران، امروز در عرصه بین‌المللی در موسسه بانک‌های پس‌انداز جهانی حضور فعال و موثری داشته است.
پست بانک، موثر در توسعه روستایی
ضعف بسترها و زیرساخت‌های ارتباطی در مناطق روستایی و کمتر برخوردار کشور از جمله دلایل عدم حضور و یا حضور اندک آن‌ها در فعالیت‌های اقتصادی است.
یکی از اصول مهم در پیشرفت اقتصادی کشور، افزایش نقاط دسترسی به بانک است و پست بانک نیز به همین دلیل در رشد اقتصاد روستایی در روستاها و شهرهای کوچک سهمی ویژه دارد. در همین راستا، از جمله رسالت‌های پست بانک ضرورت پوشش نقاط کور بانکی و نمایندگی در انجام خدمات مالی و بانکی واسطه‌ای است.
امروزه پست بانک در بیش از ۴۰۰ شعبه و ۱۰ هزار دفتر خدمات بانکی روستایی حضور دارد و استقبال گسترده شهروندان موجب شده تا تنوع در سبد خدمات آن همواره افزایش یابد.
بیانیه ماموریت پست بانک چه چیزی است؟
نیروی انسانی متخصص در پست بانک در کنار شبکه گسترده بانکی و فناوری‌های پیشرفته موجب ارائه خدماتی نوین و متمایز شده است. کانال‌های یکپارچه ارائه خدمات در کنار همکاری با شرکای کلیدی امکان هوشمندسازی خدمات و دیجیتالیزه شدن پست بانک را فراهم کرده است. در ماموریت پست بانک چنین آمده است:
- گسترش خدمات پولی و مالی در شهرها و روستاهای کشور
- کمک به توسعه سیستم بانکی و گسترش تسهیلات بانکی
- انجام نمایندگی در پرداخت و دریافت ناشی از مبادلات تجاری
- کمک به کاهش مسافرت‌های شهری و روستایی و هزینه‌های مربوط
- کمک به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کشور
- توسعه خدمات مالی خرد
وظایف اصلی پست بانک شامل چه چیزهایی می‌شود ؟
به مرور زمان بر وظایف پست بانک نیز افزوده شده است. وظایف اصلی که این مرکز برای خود تعریف کرده است شامل این موارد می‌شود:
۱- افتتاح و انجام کلیه خدمات مربوط به اندوخته‌های پستی
۲- افتتاح و انجام کلیه خدمات مربوط به حساب جاری (قبول وجوه و چک‌های افراد در حساب‌های دیداری و پرداخت بدهی‌های مالیاتی و صورتحساب‌های آب، برق، گاز و تلفن مشتریان و سایر خدمات مشابه به تقاضای آنان از محل موجودی حساب مذکور)
۳- انجام خدمات مربوط به حواله‌های داخلی و بین‌المللی. جریان نقدی مربوط به این حوالجات باید از طریق سیستم بانکی انجام شود و رعایت سیاست‌ها و مقررات پولی و بانکی ضروری است.
۴- توزیع کالا و واریز وجوه آن به حساب صاحب کالا.
۵- پرداخت حقوق شاغلان و مستمری بگیران در محل کار یا سکونت آن‌ها.
۶- انجام کلیه خدمات مربوط به کارت‌های اعتباری و خرید پست.
در جدول زیر شرح خدمات پست بانک آمده است:
حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز | سپرده‌ای که از طرف افراد حقیقی و حقوقی به بانک واگذار می‌شود تا جهت رفع نیازهای مالی اشخاص مصرف شود. امکان شرکت در قرعه‌کشی. |
حساب قرض‌الحسنه ویژه | حسابی که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی افتتاح شده و طبق نظر صاحب حساب مبلغ به صورت قرض‌الحسنه به اشخاص حقیقی و موسسان خیره در قالب تسهیلات اعطا می‌شود. |
حساب قرض‌الحسنه وجوه خرد روستایی | این حساب ویژه افراد معرفی شده به صندوق تامین مالی خرد روستایی برای پرداخت وام قرض‌الحسنه جهت رفع نیازهای ضروری، اشتغال‌زایی و کارآفرینی روستاییان است. |
حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری | به موجب عقد قرارداد بین پست بانک و مشتری حقیقی یا حقوقی افتتاح شده و مشتری وجوهی را به صورت قرض‌الحسنه نزد پست بانک امانت می‌گذارد و هر زمان خواست از آن برداشت می‌کند. |
حساب سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت | مخصوص سپرده‌های کمتر از یکسال است و ملاک محاسبه و پرداخت سود به آن حداقل مانده در روز می‌باشد. |
حساب سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت | سپرده‌ای که حداقل برای یکسال و حداکثر برای ۵ سال باقی بماند و مبلغ سپرده از مبلغ تعیین شده برای افتتاح کمتر نباشد. |
چک بانکی | چکی که بنا به درخواست مشتریان توسط شعب پست بانک صادر و تضمین می‌شود. همچنین عرضه و پذیرش کلیه چک پول‌های بانک مرکزی نیز در پست بانک ممکن است. |
فروش اوراق مشارکت و گواهی سپرده | فروش اوراق مشارکت توسط پست بانک انجام می‌شود. |
ضمانت نامه‌های ریالی | پست بانک ایران در هر فعالیتی که منع قانونی نداشته باشد نسبت به صدور ضمانتنامه در قبال اخذ وثیقه اقدام می‌نماید و تعهدات مشتریان را ضمانت می‌کند. |
اعتبار اسنادی داخلی – ریالی | ارائه انواع اعتبارات نقدی یا مدت‌دار توسط پست بانک انجام می‌شود. |
پرداخت حقوق | پست بانک اقدام به پرداخت حقوق توسط شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی می‌کند. |
خدمات ارزی | ارائه انواع خدمات ارزی با بهره‌مندی از شبکه بین‌المللی سوئیفت در کوتاهترین زمان از جمله خدمات پست بانک است. |
اعطای انواع تسهیلات | انجام کلیه عملیات مضاربه، وام قرض‌الحسنه، سلف، اجاره به شرط تملیک، تسهیلات فروش اقساطی، جعاله تعمیر مسکن، خرید خودرو، خرید دین، کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه در پست بانک امکان‌پذیر است. |
دریافت وجوه قبوض مصرفی | پرداخت اینترنتی، تلفنبانک، استفاده از دستگاه کیوسک و بسیاری خدمات دیگر توسط پست بانک صورت می‌گیرد. |
پیش به سوی بانکداری دیجیتال
با گسترش فرآیند دیجیتال شدن خدمات پستی و بانکی، پست بانک نیز خدمات دیجیتال خود را گسترده‌تر نموده است. در بانکداری دیجیتال، سودآوری و بهره‌وری افزایش خواهد یافت. شیوع ویروس کرونا در سطح جهان نیاز به این خدمات را بیش از پیش به همگان گوشزد کرد.
در شرایطی که حضور در بانک برای بسیاری میسر نبود، هوشمندسازی فرآیند بانکداری نقش پررنگ‌تری پیدا کرد. اکنون بانک‌ها در حال به روزرسانی اپلیکیشن‌های خود و گنجاندن طیف بیشتری از خدمات در این برنامه‌ها هستند.
امروزه حتی بحث بر سر نئوبانک‌ها و حذف کارت‌های فیزیکی بانکی است که موجب تحول در زیرساخت اقتصاد دیجیتال در نظام بانکداری کشور خواهد شد. پس از شیوع ویروس کرونا در ایران، اینترنت بانک، همراه بانک، تلفن لانک و اپلیکیشن سکه همراه پست بانک کلیه نیازهای مشتریان را به صورت الکترونیکی و غیرحضوری برطرف کردند.
مشتریان پست بانک کلیه عملیات انتقال وجه، پرداخت قبوض، خرید شارژ و خرید اینترنتی، پرداخت اقساط و… را بدون نیاز به حضور در شعب به صورت آنلاین انجام می‌دهند.
نرم‌افزار پست بانک
پیشرفت تکنولوژی و ضرورت همگام شدن با دانش روز، پست بانک را بر آن داشت تا همانند سایر بانک‌های موجود در کشور بستر خدمات اینترنتی را برای کلیه شهروندان فراهم کند. این بستر با ارائه خدمات رایگان، امکان بهره‌مندی از پست بانک را برای همگان میسر کرده است. همراه بانک پست بانک ایران با محیطی ساده و آسان، طیف گسترده‌ای از خدمات را به ایرانیان ارائه می‌کند همچون:
۱- دریافت قبوض و پرداخت آن و پیگیری قبوض پرداختی
۲- خرید شارژ مستقیم
۳- انواع انتقال وجه به صورت سانتا و پایا پست ایران، اعلام موجودی و محاسبه شبا
۴- مشاهده نرخ ارز
۵- مشاهده شعب پست بانک ایران
۶- درخواست مسدودسازی کارت
اشتغال‌زایی به شیوه پست بانک
توسعه روستایی و محرومیت‌زدایی از موارد مهمی است که در بانکداری الکترونیک همواره مد نظر بوده است. پست بانک با ایجاد باجه‌های بانکی و ارائه خدمات آنلاین و همچنین تامین مالی خرد، در جلب مشارکت روستاییان و اشتغال‌زایی نقش بسزایی داشته است.
پست بانک توانسته است ۸۵ درصد خودپردازها و ۳۷ درصد پایانه‌های فروشگاهی را در کشور پوشش دهد. همچنین ۸۵ درصد حساب‌های این بانک را حساب‌های روستاییان تشکیل می‌دهد.
گسترش پست بانک نه تنها صرفه‌جویی در مسافت و زمان را به همراه داشته است، بلکه توانسته است برای بسیاری از جوانان امکان اشتغال ایجاد کند. یکی از اولویت‌های این بانک کمک به بهبود فضای کسب و کارها و حمایت از تامین مالی کسب و کارهای نوین همچون استارت‌آپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و ابتکارات خلاقانه است.
به همین منظور در حوزه‌های روستایی با تخصیص اعتبارات لازم به کسب و کارهای خرد و متوسط برای بیش از ۵۶ هزار نفر اشتغال پایدار ایجاد شده است.
چالش‌های پیش روی پست بانک چه هستند؟
یکی از چالش‌های پیش روی پست بانک کمبود نقدینگی است. اکنون مقداری از منابع بانک به دلیل مطالبات زیاد و مقداری دیگر هم بخاطر تحریم‌ها در بانک‌های خارجی حبس شده است و مقداری نیز توسط بانک مرکزی برداشت شده است.
سیستم دیجیتالی و زیرساخت‌های ارتباطی همچنان در روستاهای کشور ضعیف بوده و نیازمند اقدام جدی است. تامین مالی برای کسب و کارها نیز که از وظایف و شرح خدمات پست بانک است همچنان برای بسیاری از افراد امکان‌پذیر نشده است.
امروزه قوی‌ترین بانک‌ها، پست بانک‌ها هستند. برای مثال ژاپن ۲۴ هزار، فرانسه ۱۷ هزار و آلمان ۱۰ هزار دفتر نمایندگی پست بانک دارند و خدمات متنوعی را به مشتریان ارائه می‌کنند. همچنین امروزه با گسترش بانک‌های دیجیتال در سراسر جهان مواجهیم که ضرورت استفاده از پست را در خدمات بانکی خاطر نشان می‌کند. اما بانکداری دیجیتال چیست؟
- بانکداری دیجیتال به بانک‌هایی گفته می‌شود که فقط به صورت آنلاین فعالیت کرده و یک برند منحصر به فرد دارند.
- این بانک‌ها صرفا یک اپلیکیشن نبوده و بسیاری از خدمات بانک‌ها را انجام می‌دهند.
- این بانک‌ها جایگزین بانک‌هایی که شعبات حضوری دارند نیستند.
اما یکی از پیشتازان در عرصه بانکداری الکترونیک و پست بانک چین است. بانک‌های چینی که این کشور را به سمت یک امپراتوری اقتصادی هدایت می‌کنند، جزو ۱۰ بانک برتر جهان هستند.
بانک صنعتی و تجاری چین اکنون بزرگترین و ثروتمندترین بانک در جهان است. این بانک با بهره‌گیری از خدمات الکترونیک و پست بانک پرداخت وام، تامین مالی برای کسب و کارها، کارت‌های اعتباری و مدیریت پول افراد و شرکت‌ها را بر عهده دارد. بیش از ۷۰ درصد از دارایی‌های این بانک دولتی است.
آینده پست بانک
روزهایی که در صف‌های شلوغ بانک‌ها می‌ایستادیم، روزهایی که برای جا به جایی مبالغ مختلف باید حتما به بانک مراجعه می‌کردیم و زمانی که باید برای پرداخت قبض آب و تلفن و برق در شعب بانکی حضور پیدا می‌کردیم به سر رسیدند.
کم کم خودپردازها آمدند و دستگاه‌های پوز جای پول نقد را گرفتند. امروز دیگر با یک کلیک حجم زیادی از پول را از کارت خود به دیگری واریز می‌کنیم و به ندرت پیش می‌آید برای کاری به سراغ شعب بانک برویم.
خدماتی که شبکه‌های آنلاین و پست به بانک ارائه داده‌اند، موجب پیوند زیرساخت‌های ارتباطی، زیرساخت‌های حمل و نقل و زیرساخت‌های اقتصادی شده و تسهیل خدمات بانکی را به همراه داشته است. سرعت پیشرفت تکنولوژی به قدری زیاد بوده است که تصور هر چیزی برای آینده پست بانک ممکن است.
پیشرفت خدمات دیجیتال پست بانک و الکترونیکی کردن کلیه فرآیند‌های بانکی ممکن است شعبات حضوری بانکی را روز به روز کمتر کرده و کلیه خدمات به صورت آنلاین فراهم شوند.